به گزارش  میبد خبر، کهن دژ نارین قلعه بر بالای بلندترین پشته‌ی گلی زمینی به ارتفاع 25 متر، به صورت دماغه‌ای پیش آمده واقع شده است.

قلعه یا ارگ، حاکم‌نشین شهر بوده و حاکمیت سیاسی محدوده‌ای وسیع خارج از حد مرزهای سیاسی امروزی را برعهده داشته است .

این عمارت خشتی افسانه‌ای، کهن‌ترین بنای استان یزد بوده که بر اساس تازه‌ترین کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شده توسط پایگاه پژوهشی میبد، آثاری مربوط به اواسط هزاره‌ی چهارم قبل از میلاد در آن به دست آمده است .

البته قلعه‌ای که امروز با آن مواجه هستیم، توده‌ای خشتی از لایه‌ها و ساخت و سازهای معماری در دوران‌های مختلف تاریخی است اما بارزترین بخش‌های قلعه که در واقع آخرین الحاقات این بناست متعلق به قرن هشتم هجری قمری، هم‌زمان با حکومت آل مظفر و پادشاهی امیر مبارزالدین محمد است .

بستر ارگ به صورت بیضی نامنظمی است که در پهنه‌ی چهار هکتار گسترده شده و به صورت حلزونی از پایین به بالا در پنج طبقه محصور در دیوارهای تو در تو، قد برافراشته و در اوج آن فضای شاه ‌شین مظفری رو به سوی شمال یعنی شارستان میبد، چشم‌اندازی ژرف دارد .

قلعه در پنج حصار محصور بوده و در بیرون آخرین حصار، خندقی عظیم دور تا دور آن را فرا گرفته است كه امروزه در محل این خندق باغاتی ایجاد شده که به باغ خندق معروف شده است.

اين قلعه به لحاظ جایگاه قرارگیری بر فراز شهر و دارا بودن تدابیر دفاعی، آخرین نقطه نفوذ دشمن محسوب می‌شده و تا وقتی بیگانه به درون حصار دژ نفوذ نداشته، قدرت و اقتدار حاکم پابرجا بوده است .

با اين وجود بخش اعظمي از مجموعه كه محوطه مردم‌نشین بوده در طي دهه‌‌هاي قبل تخريب شده و به روي آن معابر شهر ايجاد شده در حالي در بردارنده تمام طبقات اجتماعی اين شهر بوده لذا ميراث فرهنگي استان سعي كرده تا با روش‌هاي نوين باستان‌شناسي و بدون آشفته کردن سطح خاک، فعاليت‌هاي اكتشافي صورت دهد.

«ساشا ریاحی مقدم» معاون میراث فرهنگی اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان یزد در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایسنا- منطقه یزد، با اشاره به اولین ژئوفیزیک اکتشافی یا کاربردي در نارین قلعه میبد، اظهار کرد : این اقدام منجر به کشف مسیر دربند دوم به نارین قلعه شده و با تخصیص اعتبار در سال‌های آتی این محوطه از دل خاک بیرون آورده خواهد شد.

وی با بیان این که محوطه مردم‌نشین نارین قلعه میبد در حقیقت تمام جمعیت شهر میبد را در برداشته است، گفت: این محل در اوایل انقلاب به دلیل ایجاد میدان مجاور اين مجموعه، تسطیح و از بین رفته در حالی که این محل در بردارنده تمام طبقات اجتماعی یک شهر کامل بوده است .

این مسئول با بیان این که اولین بار ژئوفیزیک استان در میبد و در محوطه تاریخی بیده انجام شده است، تصریح کرد: دومین تجربه استان در این زمینه كه در نارين قلعه انجام شده نيز نیز موفقیت‌آمیز بوده است لذا در کاووش‌های باستان‌شناسی نيز از اين روش استفاده خواهيم كرد.

وی ژئوفیزیک کاربردی یا اکتشافی را شامل اندازه‌گیري خصوصیات فیزیک مواد زیرسطحی با استفاده از تکنیک‌ها و وسایل خاص عنوان کرد و افزود: برای اکتشاف ثروت‌های فرهنگی پنهان شده در دل زمین مانند معماری‌ و براي انجام مطالعات زمین‌شناسی مهندسی از این روش استفاده می‌شود.

وي با بيان اين كه باستان‌شناسان معمولاً روش‌هاي ژئوفیزیکی را به عنوان سنجش از دور باستان‌شناختی مي‌شناسند، تصريح كرد: در اين روش‌ها اجسام مدفون، حفره‌ها و فضاهاي خالی در ساختمان‌هاي عظیمی همچون دژهاي قدیمی و قلعه‌های عظیم، با سرعت و بدون آشفته کردن خاک ‌شناسایی می‌شوند .

ریاحی‌مقدم، توانایی اکتشاف بدون تخریب یک مکان را در فعاليت‌هاي باستان‌شناسي مهم دانست و افزود: کاوش یک مکان، راه را براي تخریب بقایاي حفظ شده به وسیله آب و هوا و سارقان آثار باستانی فراهم می‌آورد به همين دليل نيز  از میان روش‌هاي مختلف ژئوفیزیکی موجود، روش‌هاي ژئومغناطیس یا مغناطیس‌سنجی، ژئو‌الکتریک، ژئو رادار و الکترومغناطیس بیش‌ترین کاربرد را در بررسی و مطالعات باستان‌شناسی دارند .

وي با اشاره به نوع آب و هوا و تنوع اقلیمي در ایران، گفت: از روش ژئوفیزیک می‌توان در بیشتر محوطه‌هاي باستانی كشورمان بهره برد چرا كه علاوه بر صرفه‌جویی در زمان و بودجه، در کم‌ترین زمان ممكن وجود یا عدم وجود آنومالی‌هاي باستانی در منطقه را مشخص خواهد كرد تا پس از آن،‌ براي مطالعات و کاوش‌هاي باستان‌شناسی برنامه‌ریزي کرد.

اين مسئول استفاده از اين روش در بررسی نارین قلعه میبد را نیز با توجه به محدودیت‌هاي فضای موجود دانست و گفت: علي‌‌رغم محدودیت‌های موجود سعي شد تا حداکثر وسعت قابل برداشت مغناطیسی در اين محوطه مورد بررسی قرار گيرد به طوري كه از فاصله يك متري قسمت بوکن‌هاي دیوار جنوبی بررسی آغاز و تمام فضای محوطه موجود برداشت شد.

معاون میراث فرهنگی استان با بيان اين كه در بخش شرقی نیز حدود دو متر تا  دیوار شرقی و حدود سه متر تا دیوار غربی پیمایش شد، خاطرنشان كرد: البته به دليل وجود تابلوهاي فلزي معرفی بنا و کانکس نگهبانی و وسایل فلزي دیگر در قسمت جنوبی و جنوب غربی و ايجاد نویز و اغتشاشات مغناطیسی، قسمت کوچکی از حیاط و همچنين در حدفاصل بين حیاط تا دیوار محافظتی جنوبی نیز به دلیل وضعیت توپوگرافی، آلودگی‌هاي ژئوفیزیکی و عدم امکان پیمایش مغناطیسی، برداشتی صورت نگرفت.

ایسنا