به گزارش یزد رسا به نقل از خط شکنان، به دنبال عملیات کربلای5 كه به انهدام ماشین جنگی عراق منجر شد ، قطعنامه 598 كه تا حدودی به خواسته های جمهوری اسلامی ایران نزدیك شده بود صادر گردید. این اولین بار بود كه پس از شروع جنگ تحمیلی، شورای امنیت سازمان ملل به وجود جنگ در این منطقه اعتراف كرد.

در این عملیات بزرگ و طولانی که با سنگین ترین و بیشترین پاتک های دشمن توأم بود چندین تن از فرماندهان برجسته سپاه اسلام، از جمله «حاج حسین خرازی» فرمانده لشکر14 امام حسین علیه السلام اصفهان، «یدالله کلهر» قائم مقام لشکر27 محمد رسول الله صلی الله علیه و آله تهران، «حجت الاسلام و المسلمین عبدالله میثمی» مسئول حوزه نمایندگی حضرت امام(ره) در قرارگاه خاتم الانبیاء، «اسماعیل دقایقی» فرمانده سپاه بدر، « شاه مراد» فرمانده تیپ قمر بنی هاشم از چهارمحال و بختیاری و « زنگی آبادی» مسؤول آموزش لشکر41 ثارالله علیه السلام به شهادت رسیدند.

همچنین جمعی از فرماندهان با تجربه تیپ مستقل 18 الغدیر یزد، از جمله؛ سرداران شهید «حاج حسن دشتی» رئیس ستاد ، «سید محمد ابراهیمی» قائم مقام فرماندهی، «خلیل حسن بیگی» جانشین ستاد . «علی دهقان منشادی» مسئول محور عملیاتی، «جهانگیر مرادی» جانشین محور، «علی عسگر شاهی» و «حسین جعفری» جانشین گردان، «محمد رفیعیان» مسئول تدارکات تیپ، «محمد علی شریف» جانشین تدارکات، و «نعمت علی نامجو» مسئول بسیج تیپ در این عملیات توفیق شهادت یافتند.

از ویژگیهای مهم این عملیات حجم انهدام دشمن بود كه در هیچ یك از عملیاتها این مقدار از تجهیزات و نیروهای دشمن منهدم نشده بود. دیگر ویژگی این عملیات عبور از موانع بی نظیری بود كه رژیم صدام در شلمچه ایجاد كرده بود كه در طول جنگ بی سابقه به نظر می رسید. از ویژگی دیگر این عملیات و از همه مهمتر اخلاص رزمندگان بود. شاید بتوان گفت این عملیات سخت ترین عملیات در طول دوران دفاع مقدس بود

خلاصه گزارش عملیات :

نام‌ عمليات: كربلاي‌5 و عمليات‌ تكميلي‌

زمان‌ اجرا: 19/10 /1365

مدت‌ اجرا:70 روز

تلفات‌ دشمن‌: 42700(كشته، زخمي‌ و اسير )

رمز عمليات: يا زهرا(سلام‌ الله‌ عليها)

مكان‌ اجرا: منطقه‌ عمومي‌ شرق‌ بصره‌ -سراسر محور جنوبي‌ جنگ‌

ارگان‌هاي‌ عمل‌كننده: سپاه‌ پاسداران‌ انقلاب‌ اسلامي‌

اهداف‌ عمليات: انهدام‌ ماشين‌ جنگي‌ دشمن، گشودن‌ راه‌ براي‌ سرنوشت‌ جنگ‌ طولاني‌ و پاسخ‌ به‌ انتظارات‌ مردم‌ و تهديد شهر بصره‌

ویژه عملیات کربلای5

مقدمه

سنگيني شرايط دشوار پس از عمليات کربلاي 4 ضرورت انجام عمليات ديگري را ايجاب مي کرد. عملياتي که پيروزي آن تضمين شده باشد و ضمنا از جنبه نظامي و سياسي بسيار ارزشمند باشد تا آثار نامطلوب عدم فتح کربلاي 4 را جبران نمايد.ارزشمند ترين منطقه موجود شلمچه بود که دشمن در آن مستحکم ترين مواضع و موانع را داشت، به طوري که عبور از آن ها غير ممکن مي نمود و با توجه به اصول نظامي شناخته شده و محاسبات کمي، ضريب موفقيت بسيار ناچيز بود و بالطبع تضمين پيروزي از سوي فرماندهان عمليات را غير ممکن مي ساخت؛ ليکن ضرورت غير قابل انکار ادامه جنگ در آن موقعيت و لزوم تسريع در تصميم گيري پس از عمليات کربلاي 4 سبب گرديد که صرفا براي انجام تکليف و با اميد به نصرت الهي، تمامي نيروهاي خودي اعم از رزمنده و فرمانده براي عمليات بزرگ کربلاي 5 آماده شوند.

هنگام انتخاب منطقه عمليات کربلاي 5، آنچه اوضاع را پيچيده تر مي کرد، اين بود که:

1. تنها انجام يک عمليات نمي توانست موثر باشد.

2. به علاوه عمليات بايد با پيروزي توام باشد.

3. هم چنين سرعت عمل نيز نقش تعيين کننده اي در اين عمليات داشت.

گذری برعملیات کربلای 5 :

شناسنامه عملیات :

رمزعملیات:یازهرا(س)

هدف عملیات:انهدام ماشین جنگی دشمن ،گشودن راه برای سرنوشت جنگ طولانی و پاسخ به انتظارات مردم و تهدید شهربصره

منطقه عملیاتی : منطقه عمومی شرق بصره – سراسر محور جنوبی جنگ

تاریخ عملیات : 19 /10/1365

سازمان عمل کننده : سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

مدت عملیات : 70روز

استحكامات دشمن :

دشمن با توجه به اهميت منطقه، زمين شرق بصره را مسلح به انواع موانع و استحکامات کرده بود و با رها کردن آب در منطقه، انجام هرگونه عملياتي را غير ممکن ساخته و فضاي امني را براي خود به وجود آورده بود تا بتواند حرکت هر نيروي مهاجم را قبل از دستيابي به خط اول خود سرکوب کند. اولين خط دفاعي دشمن دژي بود که در يک سمت آن سنگرهاي بتوني براي استراحت نيرو و در سمت مقابل، سنگرهاي ديده باني و تيربار با مهمات آماده و سنگرهاي تانک احداث شده بود. اين دژ، دشمن را از موقعيت ممتازي براي اشراف و تسلط کامل بر منطقه برخوردار مي کرد. در پشت خط اول چند موضع هلالي شکل احداث، که قطر هر يک به 300 الي 400 متر و ارتفاع آن به 5 تا 6 متر مي رسيد.در پشت مواقع هلالي، براي تردد و استقرار تانک، جاده ساخته شده بود و به اين وسيله تانک مي توانست با استقرار روي مواضع مشخص شده، کل منطقه درگيري را زير پوشش گلوله مستقيم و تيربار قرار دهد.دومين خط دشمن بهفاصله صد متر از خط اول و به موازات آن احداث، و سيل بندي بود به عرض 205 و ارتفاع 4 متر که داراي موضع پياده، کانال مواصلاتي و مواضع تانک بود. اين سيل بند از جنوب جاده شروع مي شد و به سمت اروند ادامه داشت.سومين خط دشمن، خاکريزي بود به موازات خط دوم و داراي مواضع پياده و تانک که در جلوي آن کانال َمتروکه اي به عرض 4 و عمق 2 متر احداث شده بود.   چهارمين رده دشمن در پشت نهر دوعيجي قرار داشت و شامل نهر، دژ و چندين موضع هلالي پي در پي، که بر توانايي دشمن براي مقابله و دفاع مي افزود.پنجمين رده دشمن در پشت نهر جاسم قرار داشت. ضمن آن که در حد فاصل خط چهارم و پنجم، قرارگاه دشمن، خصوصا قرارگاه تاکتيکي سپاه سوم (مقر فرماندهي لشکر11)، داراي مواضع مستحکمي بود و پدافند مستقل داشت. پس از خط جاسم تا کانال زوجي، مرکز توپخانه، لجستيک و عقبه لشکر 11 قرار گرفته بود و رده ششم و هفتم دشمن شامل کانال زوجي و مثلثي هاي غرب کانال زوجي بود. در منطقه شلمچه، دشمن زمين را به شکل پنج ضلعي درآورده بود. که از استحکامات بسيار پيچيده اي بر خورداربود.

شرح عملیات :

در آستانه شروع عملیات، با توجه به محدودیت زمان، آخرین اقدامات شامل جابه جایی و نقل و انتقال نیروها و امکانات، تکمیل بحث مانور عملیات و غیره انجام گرفت و نیروهای زرهی و توپخانه نسبت به ماموریت اصلی و گروه های مواصلاتی برای اجرای آتش و مانور توجیه شدند. و با توجه به تجارب عملیات کربلای 4، ابهام نسبت به میزان هوشیاری دشمن موجب شده بود که کلیه تحرکات دشمن تا قبل از آغاز درگیری کنترل شود. اجرای آتش کاتیوشا در داخل حوضچه لشکر 41 ثارالله و خسارت های وارده، به میزان حساسیت ها افزود. از سوی دیگر، افزایش تردد خودروهای دشمن به سمت منطقه فاو، این تصور را تقویت کرد که دشمن قصد حمله به فاو را دارد. اما هم چنان نسبت به میزان هوشیاری دشمن در منطقه شلمچه ابهام و تردید وجود داشت و هیچ گونه نتیجه مشخصی ارایه نمی شد. در این حالت، نیروها در انتظار صدور فرمان حمله از سوی فرماندهی کل در شرق بصره بودند. با توجه به نور مهتاب، ساعت شروع حمله، 2 بامداد روز 1365/10/19 تعیین شده بود. اما نظر به محدودیت زمان برای شکستن خط و پاکسازی و تثبیت آن، مقرر شد که نیروها با استفاده از نور مهتاب حرکت کنند و در پشت مواضع دشمن در انتظار صدور فرمان حمله بمانند. پس از نیمه شب، که نور مهتاب منطقه را روشن کرده بود، درگیری در برخی محورها آغاز شد. که این خود بر نگرانی مبنی بر هوشیاری دشمن افزود: با این که تا غروب نور مهتاب هنوز زمان زیادی باقی مانده بود، از سوی فرمانده صحنه نبرد، سردار سرلشکر محسن رضایی، در ساعت 1:35 بامداد فرمان حمله با رمز مقدس یا زهراسلام‌الله‌علیه صادر شدو بدین ترتیب برادران بسیجی و سپاهی یورش خود را به عظیم ترین و پیچیده ترین استحکامات دشمن در شرق بصره آغاز کردند. خبرهای واصله به قرارگاه کربلا حاکی از پیشروی در محورهای مختلف و شکسته شدن خط دشمن بود، از این رو اطمینان به غافلگیری دشمن به وجود آمد و ابهامات مبنی بر عدم امکان شکسته شدن خطوط دشمن نیز بر طرف شد. پس از اطمینان عبور از خط، تلاش برای پاکسازی، الحاق و تثبیت آغاز شد. و چون الحاق لشکر 25 کربلا به لشکر 31 عاشورا نقش تعیین کننده ای در تصرف پوزه کانال پرورش ماهی و باز شدن عقبه خشکی نیروهای عبور کننده از کانال داشت، مورد تایید قرار گرفت. هم چنین الحاق لشکر 19 فجر و لشکر 31 عاشورا در منطقه 5 ضلعی نیز حایز اهمیت بود و ضمن این که ضرورت پاکسازی قرارگاه تیپ دشمن در منطقه 5 ضلعی، همواره به یگان های عمل کننده در منطقه گوشزد می شد. در واقع الحاق یگان های محور 5 ضلعی و محور کانال ماهی و نیز شکستن مقاومت دشمن در قرارگاه فرماندهی تیپ در 5 ضلعی، دو مساله اساسی بود که فرماندهی قرارگاه کربلا می بایست تدابیر لازم را برای انجام آن اتخاذ می کرد. علاوه بر آن ، منطقه جناح راست عملیات نیز بایستی تثبیت می شد. دشمن پس از عملیات کربلای 4، براساس این تحلیل که ایران فعلا قادر به عملیات نیست، توجه خود را به بازپس گیری فاو معطوف کرده بود. عراقی ها می پنداشتند، ایران در برابر یک تهاجم سنگین در منطقه فاو قادر به مقاومت نیست و تلاش های گسترده دشمن، به ویژه جابه جایی و انتقال نیرو و توپخانه به فاو، تماما حاکی از آمادگی دشمن برای حمله به منطقه فاو بود. اما انجام عملیات در منطقه کربلای 5، آن هم در مقیاس گسترده ، موجب گردید عملیات در فاو منتفی و نیرو و امکانات دشمن به منطقه شرق بصره اعزام شود. در واقع دشمن ضمن غافل گیر شدن نسبت به عملیات شرق بصره از نظر زمانو مکان در مورد تاکتیک ویژه عملیات که عمدتا معطوف به عبور از منطقه آب گرفتگی و کانال پرورش ماهی و حرکت از شمال به جنوب در پشت مواضعش بود، غافلگیر شد.

مرحله اول عملیات

محور های اصلی تلاش های قرارگاه کربلا، شامل خروج از 5 ضلعی، تثبیت سرپل غرب کانال پرورش ماهی و باز کردن جاده شلمچه بود. هدف از این تلاش ها تصرف منطقه مورد نظر، تامین جای پا و فراهم کردن شرایط برای تثبیت منطقه و هم چنین تحویل خط به قرارگاه های قدس و نجف اشرف بود. تدبیر قرارگاه این بود که جناح راست منطقه عملیات توسط تیپ 18 الغدیر و لشکر 33 المهدی(عج) تثبیت شود و سرپل غرب کانال پرورش ماهی با الحاق لشکر 41 ثارالله به لشکر 25 کربلا تامین گردد. هم چنین برای خروج از 5 ضلعی، علاوه بر تلاش برای پاکسازی مقر تیپ دشمن درمنطقه و الحاق لشکر 19 فجر به 31 عاشورا، نسبت به الحاق لشکر 31 به لشکر 25 در مثلثی پوزه کانال پرورش ماهی، نیز تاکید می شد، زیرا علاوه بر باز شدن عقبه خشکی نیروهای غرب کانال پرورش ماهی، شرایط را برای پیشروی در عمق، توسط قرارگاه قدس، با تامین جناح راست این قرارگاه، فراهم نماید. هم چنین باز کردن جاده شلمچه توسط لشکر 10 سید الشهدا(ع)

که شرایط را برای عبور دو قرارگاه قدس و نجف فراهم می کرد – از سوی فرماندهی عملیات دنبال می شد. فشارهای دشمن ابتدا معطوف به باز پس گیری منطقه سرپل غرب کانال پرورش ماهی با تاکید به جناح راست منطقه عملیات و به منطقه سرپل بود. مقاومت قرارگاه تیپ دشمن در منطقه 5 ضلعی و مقابله با الحاق لشکرهای 31 عاشورا و 25 کربلا در پوزه کانال پرورش ماهی نیز بدین منظور انجام می گرفت که با ایجاد تاخیر در این الحاق بتواند با پاکسازی منطقه سرپل و عقب راندن نیروهای خودی از این منطقه، گسترش عملیات را مهار کند.

مرحله دوم عمليات

بعد از گذشت 24 ساعت از آغاز حمله، با وارد کردن قرارگاه قدس و نجف به صحنه نبرد، عمليات شدت گرفت. هدف تشديد فشار بردشمن براي بازشدن جاده شلمچه و گسترش عمليات بود. در مرحله دوم، دشمن کاملا هوشيار بود و نيروهاي خودي نيز طي 24 ساعت درگيري مداوم خسته به نظر مي رسيدند. به همين دليل، اهداف مورد نظر تامين نشد. هم چنين افزايش فشار دشمن در روز دوم و ناکامي در مرحله دوم، موجب گرديد تا نسبت به پشتيباني عمليات توسط نيروي هوايي و هوانيروز اقدام شود. ادامه مقاومت در غرب کانال پرورش ماهي و تلاش براي خروج از 5 ضلعي و باز شدن جاده شلمچه ، هم چنان در تدبير و تداوم عمليات مورد نظر بود.در اين شرايط، فشار دشمن در غرب کانال پرورش ماهي به شدت افزايش يافت، که با عقب راندن نيروهاي ايران از منطقه سرپل مانع توسعه و تأمين عمليات گرديد.از روز دوم عمليات، با انتقال امکانات و نيروهاي دشمن از منطقه فاو، فشار عراقي ها روي عقبه نيروهاي ايراني با افزايش بمباران تشديد شد،به گونه اي که پيوسته از سوي قرارگاه خاتم الانبياء(ص) نسبت به تامين پدافند منطقه، پيگيري و تلاش ميشد.تشديد فشارهاي دشمن و عدم پيشروي به سمت اهداف مورد نظر،کليه دستاوردهاي مرحله اول عمليات نيز در معرض تهديد قرار گرفت و شب سوم، عمليات در شرايط سرنوشت سازي قرار گرفت.شرايط ويژه الحاق لشکر 25 کربلا و لشکر 27 محمد رسول الله (ص) در غرب کانال پرورش ماهي، اين اميدواري را به وجود آورد که با توجه به موفقيت يگان هاي ياد شده در غرب کانال، سرپل در برابر فشارهاي دشمن تثبيت شود.باز شدن جاده شلمچه و فراهم شدن زمينه ورود قرارگاه قدس و نجف به منطقه، به ويژه پيشروي لشکر 8 نجف و لشکر 14 امام حسين عليه‌السلام از قرارگاه قدس نيز اين مکان را به وجود آورد که با توسعه وضعيت از تمرکز فشار دشمن در برخي محورها، از جمله در منطقه سرپل غرب کانال ماهي کاسته شود.پيشروي در منطقه قرارگاه نجف گرچه با کندي صورت گرفت، اما اين امکان را به وجود آورد که با پيشروي تدريجي در منطقه جنوب عمليات، جناح چپ قرارگاه قدس تامين شود. هم چنين جناح راست منطقه عمليات توسط قرارگاه کربلا تثبيت گردد و چنين تدبير شد که با اقدامات مهندسي از هر گونه پيشروي دشمن جلوگيري شود تا عقبه يگان هاي مستقر در غرب کانال از هر گونه تهديد در امان باشند .در شب چهارم، مجدداً به منظور تکميل اهداف عمليات، همان مانور دنبال شد و با توجه به وضعيت کلي عمليات، تلاش اصلي بر روي قرارگاه هاي قدس و نجف متمرکز گرديد. ورود لشکر 5 نصر به جزيره بوارين و در هم شکستن استحکامات دشمن، بخشي از موفقيت هاي حاصله بود.طي درگيري هاي شب و روز پنجم، گر چه اهداف مورد نظر کاملا تحقق نيافت، ليکن ناتواني دشمن از عقب راندن نيروهاي اسلام از منطقه سرپل غرب کانال و ممانعت از پيشروي در جاده شلمچه، نشانه اي از اميدواري نسبت به تثبيت منطقه بود.پيچيدگي زمين، وجود موانع طبيعي، مقاومت دشمن و ساير عوامل موجب شد تا پيشروي در محورهاي مختلف با کندي انجام گيرد، از اين رو در تدبير کلي عمليات تاکيد بر اقدامات مهندسي، به منظور تثبيت منطقه و هم چنين استفاده از آتش براي در هم کوبيدن مقاومت دشمن، مورد توجه قرارگرفت.طي شب و روز ششم و هفتم علاوه بر پيشروي در برخي محورها، تلاش قابل ملاحظه اي نسبت به دفع حملات دشمن در غرب کانال پرورش ماهي انجام گرفت. تشديد فشار دشمن و خبرهاي واصله برگزاري جلسه فرماندهان دشمن، اين احتمال را تقويت کرد که دشمن در آستانه تصميم گيري اساسي مي باشد. در واقع تلاش هاي دشمن طي چند روز و ناکامي در عقب راندن مدافعان ايران اسلامي و يا متوقف نمودن آن ها؛ نشانه ناتواني دشمن ارزيابي مي شد در چنين شرايطي رژيم عراق مي بايست با توجه به ارزش سياسي – نظامي زمين منطقه، نسبت به بازپس گيري آن تلاش، و تلفات انبوهي را متحمل شود و يا اين که حفظ نيرو را بر حفظ زمين ترجيح دهد عقب نشيني کند.سرانجام پس از هشت شبانه روز نبرد در منطقه شرق نهر جاسم، دشمن به خاطر حفظ نيروهايش از منطقه شرق نهر جاسم عقب نشيني کرد.

بازتاب عمليات کربلاي 5 :

شکستن خطوط و استحکامات و پيشروي در شرق بصره، توانايي ها و قابليت هاي نظامي عراق را بار ديگر، زير سؤال برد، چنان که روزنامه آبزِرِور چاپ پاريس به نقل از کارشناسان غربي نوشت: «براي اولين بار از آغاز جنگ تاکنون، ناظران و کارشناسان غربي در مورد امکانات دفاعي عراق دچار ترديد شده اند.» هم چنين تاکيد بر توانايي نظامي ايران، بخشي ديگري از تحليل هاي ارايه شده در رسانه هاي خبري بود، چنان که راديو بي. بي. سي طي تحليل در همين زمينه، با توجه به تجربه سپاه درعمليات فاو و عبور از رودخانه اروند، ضمن اشاره به عبور از منطقه آب گرفتگي و کانال پرورش ماهي در عمليات کربلاي 5 گفت: «موفقيت ايران در عبور از درياچه ماهي، يک بار ديگر توانايي ايران در عبور از آبراه ها را نشان مي دهد.» هفته نامه نيوزويک نيز ضمن تاکيد بر پيروزي ايران در عمليات کربلاي 5، بر شرايط پيروزي ايران بر عراق اشاره کرد:  «تهاجم ايراني ها در نزديکي بصره، حداقل يک چيز را در خصوص جنگ ايران و عراق تغيير داده و آن اين مساله است که براي اولين بار طي چند سال گذشته، اين احتمال را که يک طرف حقيقتاً بر ديگري پيروز شود، مطرح ساخته است.»

نتايج عمليات کربلاي 5 :

موقعيت سياسي و نظامي عراق تضعيف شد و در نتيجه حملات گسترده اين کشور به مراکز اقتصادي، صنعتي و مسکوني ايران بار ديگر آغاز شد.  اوضاع جبهه هاي نبرد به سود قواي نظامي ايران تثبيت شد و سپاه پاسداران يکي از ارزنده ترين تجارب نظامي خود را کسب کرد.  تلاش هاي بين المللي براي پايان دادن به جنگ افزايش يافته و به تصويب قطع نامه 598، که در آن براي اولين بار تا حدودي نظريات جمهوري اسلامي ايران لحاظ شده بود، در شوراي امنيت سازمان ملل انجاميد.

حضور گسترده نظامي امريکا و متحدين او در خليج فارس آغاز شد و يکي از هواپيماهاي مسافربري ايران توسط ناوگان امريکا ساقط گرديد.

تعدادي از حجاج بي دفاع ايران توسط رژيم سعودي به شهادت رسيدند.

در اين‌ عمليات‌ بزرگ‌ و طولاني‌ كه‌ با سنگين‌ترين‌ و بيشترين‌ پاتك‌هاي‌ دشمن‌ توام‌ بود، چندين‌ تن‌ از فرماندهان‌ برجسته‌ ايراني‌ مانند :

حسين‌ خرازي» فرمانده‌ لشكر14 امام‌ حسين از اصفهان،

«يدالله‌ كلهر» قائم‌مقام‌ لشكر27 محمد رسول‌ الله از تهران،

«حجت‌الاسلام‌ والمسلمين‌ عبدالله‌ ميثمي» مسئو‌ل‌ حوزه‌ نمايندگي‌ حضرت‌ امام در قرارگاه‌ خاتم‌ الانبيأء

اسماعيل‌ دقايقي‌ فرمانده‌ لشكر9 بدر

هاشم‌ اعتمادي‌ فرمانده‌ تيپ‌ امام‌ حسن

محمدعلي‌ شاهمرادي‌ فرمانده‌ تيپ‌44 قمر بني‌هاشم

حاج‌ قاسم‌ ميرحسيني‌ قائم‌مقام‌ لشكر41 ثارالله،

محمد فرومندي‌ قائم‌مقام‌ لشكر5 نصر

و... به‌ شهادت‌ رسيدند.

شادي ارواح طيبه شهداءوامام شهداء صلوات