انرژی هسته‌ای روشی برای تولید انرژی الکتریکی است که در آن با استفاده از به کنترل در آوردن روند زنجیره‌ای شکافت هسته‌ای اقدام به تولید گرما و سپس تولید انرژی الکتریکی می‌کنند. شکافت هسته‌ای زمانی رخ خواهد داد که هسته ماده‌ای قابل انشقاق مانند اورانیم-۲۳۵ مورد اصابت یک نوترون قرار گیرد. در جریان فرآیند شکافت هسته‌ای مقدار زیادی انرژی آزاد خواهد شد که موجب گرم شدن آب، چرخش توربین بخار و در نهایت تولید انرژی الکتریکی خواهد شد. این فرآیند همچنین موجب آزاد شدن تعدادی نوترون نیز خواهد شد که این نوترون‌ها نیز به نوبه خود موجب به وجود آمدن شکافت‌های دیگر می‌شوند.   با آنکه استفاده از انرژی هسته‌ای راهی مناسب برای تولید انرژی الکتریکی است اما تولید زباله‌های هسته‌ای و همچنین ریسک نسبی آن استفاده از این روش را تا حدودی بحث برانگیز کرده است. با این حال برخی کشورها مانند فرانسه تمایل زیادی برای استفاده از انرژی هسته‌ای برای تولید انرژی الکتریکی دارند. در مقابل کشورهایی نیز قصد دارند تا استفاده از انرژی هسته‌ای را کاهش دهند.   نیروگاه‌های هسته‌ای   نیروگاه هسته‌ای به تأسیساتی صنعتی و نیروگاهی می‌گویند که بر پایهٔ فناوری هسته‌ای و با کنترل فرآیند شکافت هسته‌ای، از گرمای تولید شدهٔ آن اقدام به تولید انرژی الکتریکی می‌کند. کنترل انرژی هسته‌ای با حفظ تعادل در فرآیند شکافت هسته‌ای همراه است که با استفاده از گرمای تولیدی برای تولید بخار آب (مانند بیشتر نیروگاه‌های گرمایی) اقدام به چرخاندن توربین‌های بخار و به دنبال آن ژنراتورها می‌کند. در سال ۲۰۰۴ انرژی هسته‌ای در تولید کل انرژی مصرفی جهان سهمی در حدود ۶٫۵٪، و در تولید انرژی الکتریکی سهمی در حدود ۱۵٫۷٪ داشته‌است و نخستین بار به وسیله انریکو فرمی در سال ۱۹۳۴ در یکی از آزمایشگاه‌های دانشگاه شیکاگو تولید شد. این اتفاق زمانی رخ داد که تیم او مشغول بمباران کردن هسته اورانیوم با نوترون بودند.   بنا بر پیش‌بینی اتحادیه جهانی هسته‌ای در سال ۲۰۱۵ به طور میانگین هر ۵ روز یک‌بار یک نیروگاه هسته‌ای در جهان آغاز به کار می کند. شکافت هسته‌ای صورت گرفته در یک راکتور فقط بخشی از یک چرخه هسته‌ای است. این چرخه از معادن شروع می‌شود.میزان اورانیوم موجود در پوسته زمین نسبتاً زیاد است به طوری که با منابع فلزاتی همچون قلع و ژرمانیوم برابری می‌کند و تقریباً ۳۵ برابر میزان نقره موجود در پوسته زمین است. اورانیوم ماده تشکیل دهنده بسیاری از اجسام اطراف ما مانند سنگ‌ها و خاک است. بنا بر آمارگیری جهانی معادن شناخته شده جهان در حال حاضر برای تامین بیش از ۷۰ سال انرژی الکتریکی جهان کافی هستند. بهای میانگین اورانیوم در سال ۲۰۰۷، ۱۳۰ دلار آمریکا به ازای هر کیلوگرم بود. به این ترتیب ثبات تامین سوخت هسته‌ای از بسیاری از دیگر مواد معدنی بیشتر است.   مهمترین مسئله‌ای که مخالفان انرژی هسته‌ای بیان می‌دارند امنیت محیط زیستی نیروگاه هسته‌ای است زیرا با کوچکترین اشتباه، ممکن است فجایعی مانند فاجعه چرنوبیل به بار آید.   برق هسته‌ای روی خط قرمز جهانی   با افزایش میزان آسیب پذیری کشورها در مقابل تولید برق هسته ای، جهان در حال فاصله گرفتن از تولید برق هسته ای است.   این در حالی است که برق هسته ای در میان مصرف کنندگان نیز جایگاهی ندارد. مردم جهان نیز بعد از سونامی ژاپن طی ماههای اخیر با برگزاری تظاهرات هایی در کشورهای مختلف از جمله هند، چین و آلمان تنفر و انزجار خود را از تأسیس و گسترش نیروگاه های تولید برق هسته ای اعلام کرده اند.   بسیاری از کشورهای اروپایی اعلام کرده اند که تولید برق هسته ای را طی سالهای آینده متوقف خواهند کرد و به انرژی های طبیعی روی خواهند آورد. آلمان، اولین کشوری است که اعلام کرده تا سال 2022 نیروگاه های تولید برق هسته ای خود را تعطیل خواهد کرد. سوییس نیز قول داده است که طی سالهای آینده از میزان وابستگی خود به برق هسته ای بکاهد.   این در حالی است که اسپانیا، دانمارک و آلمان نیز با استفاده بیشتر از انرژی بادی و نوری، در زمینه استفاده از انرژی های طبیعی پیشگام هستند.   اما مشکل اصلی به گفته فیلیپ لو (Philip Lowe)، رییس کمیسیون انرژی اروپا در حال حاضر بحران اقتصادی و کمبود بودجه برای گسترش سیستم های مذکور است. لو در خصوص معضل گسترش سیستم های قابل تجدید می گوید: "در کنار کمبود بودجه، تنوع در سیستم های تأمین انرژی در 27 کشور عضو اتحادیه اروپا از دیگر معضلات موجود است. اینکه آیا اروپا می تواند تا سال 2020 سیستم انرژی همه کشورهای عضو اتحادیه را یکسان سازی کند و اینکه سیستم های جدید انرژی می تواند در کشورهای فقیر و ثروتمند اروپا به شکل یکسانی گسترش یابد، از سوالات اصلی است. آیا می توان امیدوار بود که همان سیستم بادی و نوری که در آلمان ساخته می شود، در یونان نیز ساخته شود."   شاید تحقق این هدف برای کشوری همچون سوئیس که 60 درصد انرژی مورد نیاز خود را از طریق منابع هیدرولیک تأمین می کند، کار آسانی باشد، اما برای کشوری همچون فرانسه که به شدت به تولید برق هسته ای وابسته است، پروژه ای است بس دشوار. فرانسه بیش از 80 درصد از انرژی مورد نیاز خود را از طریق نیروگاه های هسته ای بدست می آورد. در این کشور 59 رآکتور هسته ای برای 65 میلیون جمعیت وجود دارد و شعارهای موجود برای کاهش وابستگی به اورانیوم تا واقعیت فاصله زیادی دارد.       10 کشور صنعتی تولیدکنندۀ برق هسته ای و درصد برق تولیدی کشورهای تولید کننده درصد تآمین برق مورد نیاز از انرژی هسته‌ای   فرانسه:77.1   اکراین:46.7   سوئد:42.6   آلمان:23.5   ایالات متحده آمریکا:19.3   روسیه:15.7   کانادا:14.4 چین:2%   کره جنوبی:34%   ژاپن:24%   گذری تاریخی بر ایران هسته‌ای از سال 57   با پیروزی انقلاب ایران در سال 1357 سیاست کشورهای غربی نسبت به ایران تغییر کرد و به سیاست تحریم تکنولوژیک ایران تبدیل شد. شرکت آلمانی زیمنس، حاضر به تکمیل نیروگاه هسته ای بوشهر نشد و بجای آن پیشنهاد تکمیل این طرح با رآکتورهایی که با گاز طبیعی کار می کردند را داد، که ایران با آن مخالفت کرد و از آنجایی که در این برهه ایران نمی توانست فشار بین المللی چندانی به آلمان غربی وارد کند، لذا مشاجره حقوقی بر سر این طرح ناتمام تا سال 1988 ادامه یافت و ایران درخواست غرامت کرد، اما سرانجام شرکت زیمنس با حمایت کمسیون تجارت بین المللی در پاریس، از این ماجرای حقوقی پیروز بیرون آمد و هیچ غرامتی به ایران پرداخت نشد.   پروسه ضررهای هسته ای ایران در این دوره، شامل تأسیسات غنی سازی (یورودیف) فرانسه نیز می شد.   عدم اهمیت سنجی و مدیریت ضعیف سازمان انرژی اتمی وقت، با فسخ یکجانبه قرارداد یورودیف!، ضرر هنگفتی را به ایران متحمل ساخت.   در پی فسخ این قرارداد، فرانسوی ها اقامه دعوا کردند و شرکت (یورودیف) از آنجایی که این اقدام ایران را موجب عدم تحقق برنامه ریزی 10 ساله خود دانستند، تقاضای خسارت کرد و در نهایت 900 میلیون فرانک از 2 میلیارد دلار سرمایه گذاری ایران به عنوان خسارت تأمین شد و بقیه سهم ایران، سالها بعد بصورت کالا توسط فرانسه با ایران تصفیه شد!.   جنگ تحمیلی 8 ساله نیز، باعث تخریب برخی تأسیسات نیمه کاره هسته ای و همچنین عدم فعالیت چشم گیر در زمینه تحقیقات هسته ای شد.   در بحبوحه جنگ ایران و عراق و کمبود شدید منابع نیرو در کشور، ایران با روی آوردن به اسپانیا و ژاپن به دنبال تکمیل نیروگاه اتمی بوشهر برآمد که این دو کشور نیز به علت فشارهای ایالات متحده آمریکا از ادامه همکاری با ایران خودداری نمودند.   پس از پایان جنگ تحمیلی دولت ایران برنامه های مختلفی را برای دستیابی به تکنولوژی هسته ای و تولید سوخت و انرژی هسته ای در دستور کار خود قرار داد.   انعقاد قرارداد میان ایران و روسیه جهت تکلمیل و راه اندازی نیروگاه اتمی بوشهر، توسعه و تکمیل تاسیسات سوخت هسته ای اصفهان و ایجاد تاسیسات غنی سازی اورانیوم در نطنز از جمله فعالیت های ایران در راستای دستیابی به انرژی هسته ای و چرخه سوخت هسته ای در طی این سال ها بود.   با روی کار آمدن دولت جورج دبلیو بوش در ایالات متحده آمریکا، این کشور تلاش های گسترده ای را در جهت به تعطیلی کشیدن فعالیت های هسته ای ایران آغاز نمود و فشارهای رژیم صهیونیستی و برخی دول اروپایی از طریق آژانس بین المللی انرژی اتمی و سازمان ملل باعث شد تا سپتامبر سال 2003 میلادی پرونده هسته ای ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی وضعیت ویژه ای به خود بگیرد.   در پی طرح پرونده ایران در شورای حکام و اولتیماتوم این شورا برای ارسال پرونده به شورای امنیت، حسن روحانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی، مسئولیت این پرونده را پذیرفت.   در ماه های پایانی سال 2003 میلادی وزرای خارجه 3 کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) به تهران آمدند و در سعدآباد مقرر شد که ایران فعالیت های هسته ای اش را معلق و پروتکل الحاقی NPTرا امضا نماید.   با امضاء تفاهم نامه هسته ای سعدآباد میان ایران و سه کشور اروپایی، فعالیت های هسته ای ایران به صورت اختیاری از سوی ایران، در جهت رفع سوء تفاهمات ایجاد شده میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی، به حال تعلیق درآمد.   سیاست وقت کشی دول اروپایی در راستای به تاخیر انداختن دستیابی ایران به تکنولوژی هسته ای و عدم اجرای مفاد همکاری دول اروپایی در جهت توسعه فناوری صلح آمیز هسته ای در ایران باعث شد تا ایران در تابستان 1384 هجری شمسی (2005 میلادی) با فک پلمپ مرکز یو . سی . اف اصفهان، فعالیت های هسته ای خود را از سر بگیرد.   در بیستم فروردین 1385 هجری شمسی محمود احمدی نژاد رسما خبر دستیابی ایران به فن آوری غنی سازی اورانیوم و راه اندازی یک زنجیره کامل غنی سازی در نطنز را اعلام کرد و این روز با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در تقویم رسمی ایران روز ملی فن آوری هسته ای نام گذاری شد.       تولید برق هسته‌ای در ایران   نیمه اول شهریور ماه امسال معاون توسعه نیروگاه های سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کردکه برای نخستین بار تولید برق تولیدی نیروگاه اتمی بوشهر از مرز 1000 مگاوات گذشت.   دکتر احمدیان در مصاحبه با واحد مرکزی خبر افزود: ساعت 9 و سی دقیقه امروز تولید برق نیروگاه اتمی بوشهر که به شبکه سراسری تحویل داده می شود از مرز 1000 مگاوات گذشت .   وی اضافه کرد: ساعت 18 و 45 دقیقه نهم شهریور نیز نیروگاه بوشهر برای نخستین بار به ظرفیت کامل رسید و راکتور نیروگاه با 100 درصد توان فعالیت کرد.   بنابراین توان تولید برق نیروگاه بوشهر در سال 91 برابر با هزار مگاوات ارزیابی می‌شود.   اما در ایران نیروگاه‌های دیگری نیز وجود دارد که اگرچه در بزرگ و خروجی محصول تولیدی از نیروگاه بوشهر کوچک‌ترند اما ظرفیت تولیدی بالایی دارند.       نگاهي مقایسه‌ای به توان توليد برق نيروگاه‌های پاک در ایران   در ایران هم‌اکنون نیروگاه تولید برق پاک با استفاده از انرژی‌های متنوعی مانند خورشید، باد، آب، زمین گرمایی و . . . وجود دارند.   گرچه حجم بسیار گسترده‌ای از نیروگاه‌های ایرانی برق-آبی است اما در چند سال گذشته توسعه نیروگاه‌های غیر آبی،‌مانند نیروگاه‌های خورشیدی و بادی بیشتر شده و نتایج قابل توجهی به دست داده است.   در مجموع هم اکنون در حدود 9 نیروگاه تولید برق در کشور وجود دارند که انرژی آنها، از منابعی غیراز انرژی هسته ای، ‌آب و سوخت‌های فسیلی است.   این نیروگاه‌ها عبارتند از نیروگاه‌زمین گرمایی مشگین شهر، نیروگاه خورشیدی یزد، نیروگاه خورشیدی شیراز، مزارع بادی بینالود، رودبار و منجیل و جرندق، نیروگاه هیدروژنی قزوین و شهید اسماعیلی و N/Aتهران.   جمع ظرفیت تولید این نیروگاه‌ها که البته دو مورد از آنها ( مزرعه بادی جندق و N/Aتهران) هنوز راه‌اندازی نشده‌اند! به بیش از هزار مگاوات می‌رسد که رقم قابل ملاحظه‌ای به شمار می آید.   برای درک مقایسه‌ای بهتری در این زمینه می‌توان به ظرفیت تولید برخی از بزرگترین نیروگاه‌های آبی ایران توجه کرد.   - نيروگاه شهيد عباسپور واقع در سد شهيد عباسپور ايران است که بر روي رودخانه کارون در جنوب غربي ايران بسته شده است.ظرفيت توليد برق اين نيروگاه، 2000 مگاوات است. 4 واحد نيروگاهي آن در سال 1354 و 4 واحد ديگر در سال 1381 ساخته شدند. توان توليدي هر کدام از واحدها 250 مگاوات و توان توليدي کل آن 2000مگاوات است.   - سد دز يک سد بتني برق آبي است که در قبل از انقلاب اسلامي بر روي رودخانه دز توسط يک کنسرسيوم ايتاليايي در شمال شرقي شهرستان انديمشک احداث شد.اين سد 125000 هکتار از اراضي پايين دست را آبياري مي کند و نقش مهمي در کنترل سيلاب هاي بالادستش دارد. نيروگاه اين سد داراي قدرت نصب 630 مگا وات مي باشد.   - سد خداآفرين بر روي رودخانه ارس در مرز ايران و جمهوري آذربايجان در فاصله 196 کيلومتري پايين دست سد ارس و در محدوده شهرستان کليبر استان آذربايجان شرقي قرار دارد.اين سد به طور مشترک توسط ايران و جمهوري آذربايجان ساخته شده است. مطالعه سد خداآفرين در سال 1352 توسط دولت وقت شروع شد. اما با توجه به وقوع انقلاب در ايران و جنگ ايران و عراق، اين پروژه در مراحل ابتدايي متوقف شد. در سال 1379 عمليات ساخت اين سد دوباره آغاز و در پانزدهم آذر سال 1387 آبگيري سد شروع شد. اين سد علاوه بر جلوگيري از خروج سالانه يک ميليارد مترمکعب آب از کشور توان توليد برق معادل 550 کيلووات ساعت را دارد.   - سد مسجد سليمان، در استان خوزستان و در 525 کيلومتري شمال شرقي شهر مسجد سليمان بر روي رودخانه کارون احداث شده است . ظرفيت نيروگاه اين سد 2000 مگاوات است .   - سد کرخه بر روي رود کرخه در استان خوزستان بسته شده است. سد کرخه يکي از بزرگ ترين سدهاي خاکي دنيا و بزرگ ترين سد خاکي ايران و خاورميانه است. اين سد بر رودخانه کرخه در 22 کيلومتري شمال غربي شهرستان انديمشک در استان خوزستان ساخته شده است و در دولت اصلاحات ( فروردين 1380)به بهره برداري رسيد . ظرفيت نيروگاه اين سد 400 مگا وات است .   - سد گتوند عليا يکي از بزرگ ترين سدهاي ايران است که بر روي رودخانه کارون در جنوب غربي ايران و از سال 1382ساخت آن آغاز شد. اين سد، در فاصله 380 کيلومتري از ريزشگاه رودخانه کارون و در 10 کيلومتري شمال شرقي شهر گتوند در استان خوزستان قرار دارد و ظرفيت توليد برق آن 2500 مگاوات است.   - نيروگاه سيکل ترکيبي خورشيدي يزد، يک نيروگاه سيکل ترکيبي خورشيدي در يزد است. اين نيروگاه به منظور توليد برق، در سال 1388 خورشيدي به بهره برداري رسيد. اين نيروگاه، نخستين نيروگاه سيکل ترکيبي، با بکارگيري انرژي خورشيدي و گاز طبيعي در جهان است. نيروگاه سيکل ترکيبي خورشيدي يزد، توان توليد 467 مگاوات ساعت انرژي را دارد.   نکته قابل توجه درباره اين نيروگاه ها اين است که آنها در واقع بخشي از کارايي سدهايي هستند که احداث شده و نکته مهم تر اين که مدت فاصله زماني شروع به ساخت آنها وبهره برداري از آنها و همچنين هزينه ساخت و بهره برداري از آنها قابل مقايسه با نيروگاه بوشهر نيست.در اين باره البته گفتني است که قائم مقام وزير نيرو از رسيدن ظرفيت توليد برق نيروگاه بوشهر به هزار مگاوات تا آذرماه امسال خبر داده و بايد منتظر ماند و ديد که آيا چنين اتفاقي در موعد مقرر به وقوع مي پيوندد؟چند روز قبل علي ذبيحي درباره آخرين وضعيت نيروگاه اتمي بوشهر و زمان اتصال اين نيروگاه با کل ظرفيت هزار مگاواتي خود به شبکه برق کشور، گفت: برق نيروگاه هسته اي بوشهر هم اکنون با ظرفيت 60 مگاوات در مدار قرار دارد که به تدريج اين ميزان تا چند روز آينده به 400 مگاوات افزايش مي يابد.   ذبيحي همچنين با اشاره به اين که تا آذرماه ظرفيت نهايي اين نيروگاه به يک هزار مگاوات افزايش مي يابد، تاکيد کرد: البته اين هزار مگاوات، علاوه بر پنج هزار مگاواتي است که در سال جاري توسط وزارت نيرو به ظرفيت توليد برق در کشور افزوده مي شود. قبل از آن هم معاون وزير نيرو در امور برق و انرژي از افزايش ظرفيت توليد نيروگاه اتمي بوشهر به 400 مگاوات در کمتر از 10 روز آينده خبر داده بود. محمد بهزاد گفته بود که نيروگاه اتمي بوشهر ساعت 29:23 دقيقه روز شنبه 12 شهريورماه براي نخستين بار با توليد 60 مگاوات برق سنکرون شد که به تدريج ميزان توليد برق آن در حال افزايش بوده و قرار است به زودي ظرفيت توليد آن در فاز نخست به 400 مگاوات افزايش يابد. به گفته وي پس از اجراي کامل فاز نخست نيروگاه اتمي بوشهر با بيش از 400 مگاوات ظرفيت توليد، فاز دوم آن بسته به نظر سازمان انرژي اتمي اجرايي خواهد شد که ممکن است پروسه اجراي فاز دوم آن بيش از 11 ماه به طول انجامد و در نهايت ظرفيت توليد به بيش از يک هزار مگاوات افزايش خواهد يافت. منبع:تولید ایرانی