"همه ساله در شب‌های ماه مبارک رمضان شاهد پخش سریال‌های متعدد از شبکه‌های مختلف سیما، آن هم به‌صورت فشرده و پیاپی هستیم. برخی معتقدند به علت اینکه پخش سریال‌ها با ساعات عبادت شبانه و تلاوت قرآن و حضور مردم در مساجد تلاقی پیدا می‌کند باعث می‌شود مردم جذب سریال شوند و در مسجد حضور پیدا نکنند. برخی هم بر این باورند که رسالت صدا و سیما و برخی مسایل اقتضا می‌کند تا این سریال‌ها حتی در ماه مبارک رمضان پخش شود. نظرتان جنابعالی در این خصوص چیست؟" این پرسشی بوده که ما از چهره‌های مذهبی، فرهنگی، هنری و برخی سیاسیون پرسیدیم. در بخش نخست این گزارش، نظر برخی از علما درباره سریال‌های مناسبتی ماه رمضان پیش روی شماست.


حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید احمد خاتمی: جواب در دل سؤال است

اصلا سؤال‌تان همراه با جواب است. من معذورم از پاسخ‌گویی این سؤال. 

آیت الله تحریری: برنامه‌های سیما با کار کارشناسی تولید شود

آن توصیه‌ای که بزرگان دین و خدای متعالی و اهل بیت(ع) دارند، این است که باید مساجد مملو از نمازخوان باشد. ارتباط دینی و پخش دین و مذاکره معارف دین باشد. ما این مقدار سفارش از اهل بیت(ع) داریم که می‌بایست معارف دین را فرا بگیریم. ماه رمضان ماه بسیار مناسبی است برای چنین کاری، که سفارشات زیادی شده برای عبادت و خواندن قرآن و مناجات و دعا و بحث های معارف دین. امام صادق(ع) وقتی مریض می شدند سفارش می کردند ایشان را با همان حالت به مسجد ببرند و ایشان در جمع احیاگران شب‌های قدر قرار گیرند.

 

حجت‌الاسلام حسین‌خانی، معاون تهذیب حوزه‌های علمیه سراسر کشور: هر سریالی نباید رؤیت شود

صدا و سیما که قاعدتاً برنامه‌ها و زمان پخش برنامه‌های ماه رمضان را بسته است. ولی درخواست ما این است که برای رمضان‌های آینده یک زمانی را برای  تدبر، تفکر، تأمل و خلوت مؤمنین با خداوند متعال که هدف ماه رمضان است قرار دهند. سریال‌های مختلفی از شبکه های مختلف پس از افطار پخش می‌شود، تا سریال این شبکه تمام می‌شود شبکه بعدی و شبکه‌های بعدی هم سریال پخش می‌کنند و در نهایت آخر شب می‌شود و ممکن است مردم برای سحر بیدار شدن و نماز صبح هم به مشکل بر بخورند. اما خود مردم بزرگوار باید توجه داشته باشند که هر چیزی که از صدا و سیما پخش می شود این لزوماً نباید مورد رؤیت قرار گیرد. هر کسی باید شرائط خودش را بسنجد و به هر حال هدف اصلی ماه را که انس با خداوند و انس با قرآن کریم و اهل بیت(ع) هست مورد توجه قرار دهیم.

 

حجت‌الاسلام شجونی: آقای ضرغامی عامل خانه‌نشینی مردم نشود 

 

حجت‌الاسلام سالک: سریال‌ها معارفی باشد نه کمدی

آنچه در این ماه بسیار مهم هست بسترسازی برای رشد خودسازی با محوریت توجه به واجبات و دوری از آنچه عنوان محرم دارد و حرام است. این نکته ای ارزشی است که باید به آن توجه ویژه ای کرد. اگر از این طریق ما فاصله بگیریم مطمئنا در مسائل مختلف مسلما گرفتاری‌هایی خواهیم داشت. برای اینکه بستر خودسازی و دیگرسازی در سایه معنویت و روحانیت در ماه مبارک رمضان استفاده بهینه شود، صدا و سیما می بایست بستر این حرکت معنوی را فراهم کند. اگر سریال هایی بخواهد پخش کند که فکر مردم را مشغول کند تا آخر شب و بعد مردم با همان افکار استراحت کنند طبیعی است که مردم فاصله پیدا می کنند با آن مباحث معنوی. لذا یا باید سریال‌ها به گونه ای باشد که بستر رشد معنویت و حاکم کردن احکام دین در جامعه را فراهم کند در این صورت مناسب است.

اگر سریال‌ها از کلیدواژه‌های مختلف معارف دین استفاده کنند، مثلا از کلید واژه های استقامت، صبر، توبه، انس با خدا و صالحین، موجبات رشد معنوی را نیز فراهم کرده‌اند و اگر بخواهد به کمدی و این‌گونه مباحث ختم شود مسلماً ظلم مضاعفی است به مردم. من مطمئنم صدا و سیما روی این مباحث ارزشی تأکید خواهد کرد.


حجت‌الاسلام رفیعی: چهار درصد مردم در ماه رمضان به مسجد می‌روند

الان تلویزیون 24 ساعت فیلم پخش می‌کند. از شبکه تماشا و آی‌فیلم و شبکه های مختلف همیشه فیلم پخش می‌شود. پس به نظر من سریال‌های ماه رمضان مانع مسجد رفتن مردم نمی‌شود. به نظر من اینها باید باشد. 


حجت الاسلام طائب: سریال‌ها برای همه اقشار نیست

ما مردم را باید با طیف های مختلف فرهنگی، آموزشی تربیتی در نظر بگیریم. اینکه این سریال‌ها پخش می‌شود صدا و سیما مخاطبین را در نظر می گیرد و سریال پخش می کند. ممکن است برای بعضی از مردم این سریال ها مانع مسجد رفتن‌شان شود ولی برای طیفی ممکن است این بحث کاملا متفاوت باشد. ممکن است اگر این سریال ها نباشد کسانی اصلا به مباحث معنوی هیچ توجهی نکنند. حتی به همین میزانی که تلاش می‌شود در این سریالها مباحث معنوی مطرح شود هم از دست بدهند. به هر ترتیب در این سریال‌ها کارشناسی انجام می‌شود تا مباحث فرهنگی تربیتی دینی با لسان هنر به مردم انتقال داده شود. گرچه لسان هنر یک لسان چندجانبه است.

یعنی ممکن است در راه تربیت در هنر وارد شویم اما به دلیل ابزارهایی که استفاده می‌شود نقاط منفی هم وجود داشته باشد، این ناخواسته ممکن است صورت گیرد. اما اگر این سریالها برای طیفی پخش نشوند آن طیف‌ها محروم می‌شوند لذا ما باید بیاییم و تلاش کنیم که این سریال‌هایی که پخش می‌شوند غنای محتوا پیدا کنند و در جهت ارائه معنویت‌ها هم تا حدی حضور پیدا کند. از آن طرف برای اقشار مختلف این مسئله را جا بیندازیم که این سریال‌ها برای تمامی اقشار نیست و کسانی که مثلا مسجدی هستند باید در نظر داشته باشند این سریال‌ها نباید باعث ماندن آنها در کلاس‌های پایین‌تر مباحث معنوی که از طریق این سریال‌ها مطرح می‌شود بمانند.

 

آیت‌الله ممدوحی: سریالی که مانع مسجدرفتن شود ضدفرهنگ است
این مطلبی که باید عرض کنم به صدا و سیما این است که صدا و سیما به جای اینکه بیاید خدمات فرهنگی به جامعه و مردم ارائه دهد، نباید مانع خدمات فرهنگی حقیقی در جامعه شود. با پخش این سریال‌ها به این صورت مانع خدمات فرهنگی مساجد می شود.

 

صدا و سیما که باید خوراک فرهنگی این نظام را بدهد اگر با این سریال‌ها باعث شود که جلوی ورود مردم به مسجد را بگیرد نه‌تنها خدمتی نکرده بلکه خدمتی ضد فرهنگ کرده است.

حجت الاسلام غرویان: از این سریال‌ها چیز مفیدی حاصل نمی‌شود
حقیقت این است که ماه مبارک رمضان ماه خودسازی و ماه قرآن است. مسؤولان فرهنگی صدا و سیما می‌توانند در این رابطه نقش مهمی را ایفا کنند. تا حدی هم برنامه‌های ویژه‌ای برای ماه مبارک در شبکه های مختلف می گذارند. شب ها بعد از افطار و زمان افطار، سیما بیننده‌های زیادی دارد. برنامه ها اولا باید انسان‌ساز باشد به دور از خرافه گرایی. و ثانیا زمان پخش این سریال ها نباید به گونه ای تنظیم شود که مانع حضور مردم در مساجد شود. ما باید توجه داشته باشیم به هیچ وجه فضای معنویی که مسجد می تواند فراهم کند آن را نمی‌توان در خانه این فضا را ایجاد کرد.

مردم متدین که یک سال انتظار رسیدن این ماه را که ماه خدا هست می‌کشیدند باید به وظیفه خودشان عمل کنند. نباید فرصت های زیادی که در این ماه هست را به بهانه دیدن این سریال‌ها از دست بدهند. چرا که این فرصت‌ها به هیچ وجه تکرار نمی شود. شبهای ماه مبارک رمضان از یک معنویت خاصی برخوردار است. حیف است که انسان وقتش را بگذارد برای سریال هایی که تجربه داریم چیز مفیدی از آنها برای مان حاصل نمی شود. آنطور که باید سازنده باشد نیست. چه بهتر این است که این وقت را بگذاریم در مساجد و ظرفیت هایی که در مساجد هست استفاده کنیم. 


حجت الاسلام ذوالنور: برنامه‌های سیما نباید مردم را میخکوب کند
 این موضوع بسیار مهم است و نیاز به بررسی کارشناسی و جامع دارد. معایب و محاسن سریال ها و تلاقی ساعت پخش با حضور مردم در مساجد نیاز به بررسی دارد. اجمالا این است که هیچ برنامه تلوزیونی تا کنون نتوانسته آن غنای لازم و آثار مثبت حضور در مساجد را داشته باشد. البته سریال و فیلم بسیار مهم است در تأثیر گذاری بر روی طیف های مختلف مخاطبان، گاهی بشود مطلبی را از زبان هنر به مخاطب مطرح کرد که با منبر نمی توان آن را مطرح کرد. حضور در نماز جماعت و مسجد و مواعظی که بدون هیچ تبعاتی به مردم گفته می شود را نمی توان با هیچ فیلم و سریالی جایگزین کرد. لکن باید به مسئولین صدا و سیما تذکر داد که زمان حضور مسجد در مردم را سریالی پخش نکند که مانع حضور مردم در مساجد شود. 

برنامه های تلوزیون نباید طوری باشد که مردم را میخکوب کند. شاید برخی کارشناسان بگویند اگر برنامه های مساجد جذاب باشد مردم پای تلوزیون نمی شینند. آنها برنامه شان را جذاب کنند تا مردم به مسجد برود. این قیاس مع الفارق است. فیلم یک جذابیت هایی در داستان، درام، صحنه های چشم پر کن بازیگران و غیره دارد که مسلما آن جذبه را عموم مردم از جذبه مسجد بیشتر می دانند. البته اگر انسان مومن حقیقی باشد جذبه ای برای او بالاتر از جذبه مسجد نیست. در هر صورت نمی توان گفت که مسجد جذابیت پائینی دارد. مثالی برای این بحث بزنم. ممکن است کسی در راه رفتن به مسجد صحنه تصادفی ببیند و جذب آن شود و مسجدش را از دست بدهد، معنی ش این نیست که مسجد جذب کننده نیست.

 ببینید مثلا شخصی را تصور کنید که از خستگی روز فائق آمده، افطاری کرده و با لباس راحتی تکیه کرده بر متکا، سر افطار به قدری خورده است که سنگین شده است، حالا این بخواهد لباس بپوشد و برود مسجد مقداری برای او سنگین است. خب وقتی سریال جذابی هم باشد مانع حضور این گونه افراد در مساجد می شود. صدا و سیما نباید بر این موانع بیفزاید.


آیت‌الله فاضل لنکرانی: مساجد هم برنامه‌های جذاب بگذارند

اولا باید از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران بابت ترویج معارف دینی از طریق زبان هنر، فیلم و سریال تشکر کنیم. واقعاً در این چند ساله شاهد هستیم که محتوای فیلمها و سریال ها بهتر شده است. البته شاید اشکالاتی هم وجود داشته باشد.

ثانیاً این تذکر را باید به مسؤولان محترم صدا و سیما داد که زمان پخش برنامه‌های تلوزیونی و سریال‌های‌شان را طوری تنظیم کنند که مانع رفتن مردم به مساجد نشود. توصیه‌ای هم که به مساجد کشور می‌توان داشت این است که برنامه‌های ویژه و جذب‌کننده‌ای برای مردم در این ماه مبارک بگذارند تا مردم بیشتری جذب مساجد شوند.


آیت‌الله مؤمن: اقبال به تلویزیون بیش از مسجد است

من یک مسجدی رفته بودم سمت خیابان ابوذر، مسجد المهدی(عج) که در ماه شعبان برگزار کرده بودند بالای شصت درصد مومنین و معتکفان نوجوان‌ها بودند. به قدری این مساجد پر از نوجوان بود که بنده لذت بردم. در مساجد ما چقدر درصدد جذب نوجوان ها هستیم. بخواهیم یا نخواهیم اقبال به سمت تلوزیون بیشتر از مساجد هست. پس چقدر خوب است که وقتی می‌خواهیم یک مطلب دینی برای خانواده ها بگذارند پیغام دینی خوبی داشته باشد.

حجت‌الاسلام رجبی: هر چه مانع انس با قرآن شود مطلوب نیست 
در این ماه آنچه مهم است این است که بندگان خدا مسئله شان بحث های عبادی و انجام مسائل عام‌المنفعه مانند کمک به نیازمند و تلاوت و انس با قرآن باشد. صدا و سیما الحمدالله برنامه‌های مناسبی هم داشته است. باید این مسئله را توجه کند که هر چه مانع حضور مردم از این امور کند نادرست است و بدون شک مطلوب نیست.

صدا و سیما زمان پخش سریال هایش را باید طوری تنظیم کند که با زمان مساجد تلاقی پیدا نکند. البته ممکن است برخی از مردم که بیمار هستند و مشکلاتی دارند که نمی توانند به مساجد بروند از طریق صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیازهای معنوی خودشان را تا حدودی تأمین کنند.