نحوه چیدمان سفره هفت سین یزدیها در گذشته های دور
پژوهشگر میراث فرهنگی در گفتگو با خبرنگار یزدرسا در خصوص نحوه چیدمان سفره هفت سین یزدیها در گذشته های دور گفت: در گذشته خوان نوروزی سفید انتخاب می‌شد؛ چرا که نشانه پاک، سفیدبختی و روشنایی بود و نیز نشانه جهان بی‌پایان که بارگاه یزدان در آن جای دارد بوده است.
صدیقه رمضانخانی با بیان این که بر سر خوان نوروزی در قدیم حداقل 18 قلم چیز گذاشته می شده است اظهار داشت: سبزه، آتشدان، کتاب مقدس، کوزه آب، نان، آیینه، تخم مرغ، سمنو، سنجد، سیر، سرکه، سماق، اسپند، سکه، انار، ماهی، گل بیدمشک و نارج از جمله مواردی بود است که در قدیم بر سر خوان نوروزی یزدی ها وجود داشته است.
وی در خصوص وجود سبزه بر سر سفره نوروزی گفت: زیباترین ویژگی سفره هفت سین در سبزه آن است. در ایران باستان رسم چنین بود که 25 روز قبل از نوروز در کاخ پادشاهان، دوازده ستون از خشت خام بر چا می ساختند و بر هر کدام یک نوع غله می‌کاشتند و معتقد بودند اگر سبزه‌ها خوب برویند سال پربرکتی خواهد داشت.
رمضانخانی با بیان این که رویش سبزه نمودی از تازه شدن زندگی و فصل رویش دانه ها بوده است افزود: معمولا سه قاب از سبزه به نماد اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک بر سر سفره می‌گذاشتند و اغلب کنار آن ها گندم، جو و ارزن که نقش مهمی در خوراک مردم داشتند سبز می کردند تا سبب فراوانی این دانه‌ها در سال جدید گردد.
وی با بیان این که یکی دیگر از لوازم خوان نوروزی وجود کتاب مقدس و نماد خدای یکتا بوده است اظهار داشت: در دوران ساسانیان کتاب اوستا را بر خوان می گذاشتند و قبل از فرارسیدن سال قسمتی از آن را که معمولا نیایش سال جدید بوده را می خواندند و از ارواح پاک پادشاهان، پاکان، پارسایان، دلاوران و شهسواران وطن یاد می‌کردند.
این کارشناس مردم‌شناسی در خصوص دلیل وجود آیینه بر سر سفره هفت سین گفت: ایرانیان باستان آخرین ماه سال را زمان تولد آدم ابوالبشر می‌دانستند بنابراین باید نمادی از آن در خوان نوروزی می بود تا شکل پذیری آسان شود. از این رو آیینه‌ای در بالای خوان نهاده می شد و در اطراف آن به تعداد فرزندان خانواده شمع یا چراغی می گذاشتند.
رمضانخانی با بیان این که آیینه دیگری در زیر تخم مرغ گذاشته می شود بیان کرد: تخم مرغ نمایانگر تحویل سال است؛ وقتی گاو کره زمین را از شاخی به شاخ دیگر می افکند در آن زمان تخم مرغ بر روی آیینه خواهد جنبید. در جلوی آیینه هم مشتی گندم به نشانه روزی فراخ پاشیده می شده است.
وی با اشاره به این که انار و ماهی دو چیز مهم که بر سر سفره هفت سین نمادین بوده اند گفت: در گذشته معمولا در تاس مسی پر از آب یک عدد انار هم بر سر سفره می گذاشتند؛ با این باور که این میوه پردانه، در سال جدید برکت و روق فراوان برای خانواه به همراه داشته باشد.
رمضانخانی اظهار داشت: ماهی قرمز را به عنوان نمادی از روزی حلال داخل تنگ آب می اندازند و سر سفره هفت سین می گذارند، در حالی که در بین یزدیها این رسم وجود داشت که سبزی پلو با ماهی قرار می دادند.
وی با بیان این که در گذشته گل بیدمشک به عنوان گل ویژه اسفند ماه برای معطر سازی فضای خانه بر سر سفره هفت سین بوده ادامه داد: نارنج نیز در ظرف آبی نهاده می شد و نمادی از گوی زمین در کیهان و گردش آن بر روی آب نمود گذشتن برج های 12گانه و تحویل سال است.
این پژوهشگر میراث فرهنگی با اشاره به لوازم و ملزومات سفره هفت سین یزدی ها در قدیم گفت: بر سر خوان نوروزی چیدنی‌های دیگر هم نهاده می‌شد مانند شیرینی، نقل، گلابدان، سبزی خوردن، پنیر و کاهو که طراوت و نیز زیبایی سفره را دو چندان می‌کرده است. حتی در برخی از سفره‌ها آرد را هم که نمادی از برکت نوروزی است می‌گذاشتند.
رمضانخانی افزود: علاوه بر این‌ها بر سر سفره هفت سین یزدیها در گذشته کاسه‌ای پر از پالوده خانگی و نیز کاسه ای از خشکبار ترش مزه مانند برگه زردآلو، آلبالو و... را که قبلا در آب خیسانده بودند می گذاشتند و مقداری پسته، فندق، بادام زمینی و تخمه را داخل کیسه به نام دولک می ریختند و به عنوان آجیل نوروزی بر سفره می گذاشتند.
انتهای یام/ق
