«کلوخ اندازون» سنت از یاد رفته اردکانی‌ها
به گزارش یزدرسا، امروز ماه مبارک رمضان از راه رسید و آیین‌های زیبا و به یاد ماندنی، یکی پس از دیگری در مناطق مختلف استان اجرا می‌شود.
هرچند امسال شرایط کشور و به تبع آن استان یزد، کرونایی است و بسیاری از دورهمی‌ها و سنت‌های این ماه لغو شده اما حتی یادآوری این آیین‌ها نیز برای مردم خوشایند و یادآور افطار و سحرهای خاطره‌انگیز و خاطره ساز است.
البته بسیاری از این آیین‌ها به طور کامل یا بخشی از آن به دست فراموشی سپرده شده و در کمتر خانواده‌ای کسی برای اجرای آن پا پیش می‌گذارد اما برخی سنت‌ها نیز به ویژه در مناطق روستایی هنوز رواج دارد.
احیای کلوخ اندازون توسط تشکل‌های مردم نهاد در اردکان
یکی از این سنت‌ها که زمان اجرای آن یک روز قبل از ماه رمضان و در برخی مناطق، روز اول ماه رمضان است، سنت زیبای کلوخ اندازون است.
کلوخ اندازون سال‌ها بود که از یاد و حافظه مردم استان یزد پاک شده بود اما از چند سال پیش، این سنت قدیمی دوباره در اردکان احیا شده و تشکل‌های مردم نهاد آن را به شکل نمادین اجرا کردند.
گرچه شرایط ویژه کرونایی امسال این امکان را از مردم برای اجرای این سنت زیبا گرفت، اما حالا که زندگی اغلب مردم به سمت فضای مجازی سوق پیدا کرده، بارگذاری تصاویر سال‌های گذاشته از این مراسم و یادآوری آن، حال و هوای دیگری در آستانه ماه مبارک ایجاد کرده است.
کلوخ اندازون از جمله آداب و رسوم از یاد رفت مردم اردکان، ابرکوه و برخی دیگر از مناطق استان یزد بوده که با اجرای آن به استقبال ماه مبارک رمضان می‌رفته‌اند.
کلوخ اندازون؛ روز شادی و تفریح
بنابر اعتقاد مردم اردکان، روز کلوخ اندازون، روز شادی بوده به طوری که خانواده‌های اردکانی در آخرین روز ماه شعبان به تفریح می‌پرداختند و با جمع شدن در کنار یکدیگر از بهترین غذاها تناول می‌کردند.
مردم اردکان این روز را به این علت روز کلوخ اندازون می‌نامیدند که مردم شهر به دلیل در پیش رو بودن آغاز ماه مبارک رمضان به خوردن و آشامیدن در تفریح‌گاه می‌پرداختند تا در ماه مبارک رمضان، هوس خوردنی نکنند.
البته در جایی دیگر نقل شده که به این علت آخرین روز منتهی به ماه رمضان را کلوخ اندازون می‌گفته‌اند که در آن روز مردم به اطراف شهر می‌رفتند و بعضی‌ها کلوخ پرتاپ می‌کردند تا قدرت خود را قبل از شروع ماه مبارک رمضان آزمایش کنند.
این سنت منسوخ شده، این روزها به خاطراتی به یاد ماندنی برای اردکانی‌ها تبدیل شده و همه آنهایی که آن روزگاران، دوران کودکی خود را سپری می‌کردند، این روزها با شور و شعف خاصی از استقبال ماه مبارک رمضان یاد می‌کنند.
سنتی برای پیشواز ماه مبارک رمضان
علی سپهری اردکانی، یکی از محققان و نویسندگان اردکانی در این رابطه گفت: کلوخ یا کلوغ اندازون، سنتی است که اهالی اردکان روز قبل از آغاز ماه مبارک رمضان آن را اجرا می‌کردند و به اصطلاح به پیشواز ماه مبارک می‌رفتند.
وی افزود: در این روز، زنان و ساکنان خانه معمولاً به آماده کردن خانه برای ماه مبارک و نظافت و خانه تکانی می‌پرداختند تا در ایام ماه مبارک، منزلی پاکیزه داشته باشند.
سپهری اردکانی عنوان کرد: بانوان اردکانی در این روز وسایل خانه را تمیز می‌کنند و گاهی هم عده‌ای از زنان دور هم جمع می‌شوند و آش می‌پزند و خوراکی‌های مخصوص ماه رمضان را آماده می‌کنند و مردها و جوان‌ها نیز در این روز به صحرا می‌روند و به تفریح و خوردن خوراکی‌های متنوع می‌پردازند و به قول خودشان، جبران یک ماه غذا نخوردن و روزه‌داری را، پیش پیش انجام می‌دهند.
وی ادامه داد: در ایام قدیم برای طبخ نان شیر که در آن به جای آب از شیر گاو در تهیه خمیر استفاده می‌کردند؛ مقداری شکر یا شیره قند و کمی هم زرچوبه به آن اضافه می کردند، به صورت نان نازک در تنور می پختند و می گذاشتند تا در تنور خشک شود و از این نان در طول ماه مبارک استفاده می‌کردند.
پس از یک روز توام با تفریح و نظافت و آشپزی و کار و تلاش، غروب که می‌شد همه مردم سحری اولین روز ماه مبارک را آماده می‌کردند و با دعا و مناجات به استقبال ماه مبارک می‌رفتند و شب را زودتر از بقیه ایام می‌خوابیدند تا سحر به موقع بیدار شوند.
کرونا کلوخ اندازون را راهی فضای مجازی کرد
کلوخ اندازون در ابرکوه و اردکان و سایر شهرهای استان یزد هر کدام به شکلی متفاوت اجرا می‌شود و زمانی که مردم به تفریح می‌روند، انواع بازی‌های بومی و محلی را انجام می‌دهند و پایان بخش برنامه‌های کلوخ اندازون که تا نزدیکی‌های غروب ادامه داشت، تناول آش بومی آن مناطق بود.
امروز هرچند اجاق هیزمی در هیچکدام از مناطق استان یزد برای آش روز کلوخ اندازون روشن نشد، اما مردم خاطرات و تصاویر این روز به یاد ماندنی از ۶۰ سال پیش تاکنون را با یکدیگر در فضای مجازی به اشتراک گذاشتند تا فرا رسیدن ماه مبارک را به یکدیگر یادآوری کنند.
