به گزارش عصر فرهنگ، هفته گذشته رهبر انقلاب طی حکمی اعضای دور دوم شورای عالی فضای مجازی را منصوب کرده و همچنین در این حکم ضمن اشاره به اهم وظایف شورای عالی فضای مجازی بر ضرورت انحلال شوراهای موازی با شورای عالی فضای مجازی تاکید کردند. 

طبیعی است که پس از چنین حکمی از سوی رهبر انقلاب که در آن بر لزوم منحل شدن شورا‌های موازی شورای عالی فضای مجازی تاکید می‌شود، این سوال در افکار عمومی موضوعیت می‌یابد که این شورا‌ها چیستند و چرا تا کنون به صورت موازی شورای عالی فضای مجازی فعالیت داشته‌اند و بنا بر کدامین مصوبه یا بخشنامه تاسیس شده‌اند؟ 

از همه مهمم‌تر اینکه برای تعطیلی این شورا‌ها چقدر زمان لازم است و چرا تا کنون هیچ یک منحل نشده‌اند؟ 

این شورا‌های موازی کدامند؟ 

دکتر رسول جلیلی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی طی گفتگویی با تاکید براینکه حکم تازه‌ای که مقام معظم رهبری برای دوره جدید شورای عالی فضای مجازی صادر کردند، می‌تواند گره گشا باشد، در خصوص برخی موازی کاری‌ها در این حیطه گفت: باید هر چه سریع‌تر تکلیف شورای‌های موازی مشخص شود و دیگر نباشند. بطور دقیق‌تر، «شورای انفورماتیک»، «شورای عالی فناوری اطلاعات»، «شورای عالی اطلاع رسانی» و «شورای عالی امنیت فضای تبادل اطلاعات» هستند که مقرر گردید فرایند انحلال این 4 شورا آغاز شود و این موضوع در اولین جلسه شورای عالی فضای مجازی تصویب خواهد شد و ما دیگر مشکلی به نام موازی کاری مشخص و آشکار نخواهیم داشت. 

نخست: شورای عالی فناوری اطلاعات

این شورا که بر اساس مصوبه هیات وزیران به ریاست رییس جمهور و در غیاب او معاون اول وی هر دو ماه یکبار تشکیل جلسه می دهد، اولین شورایی بود که زمزمه انحلالش بر سر زبان‌ها افتاد، زیرا بیشترین همپوشانی را با حوزه فعالیت و اختیارات شورای عالی فضای مجازی داشته است. 

محمود واعظی وزیر ارتباطات هفته گذشته و بلافاصله پس از ابلاغ حکم اعضای دور جدید شوررای عالی فضای مجازی از سوی رهبر انقلاب خبر از احتمال (!) انحلال این شورا داده بود.

این شورا بر اساس مصوبه تغییر نام و وظایف وزارت پست و تلگراف و تلفن به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شکل گرفت: 

براساس ماده (4) لایحه وظایف و اختیارات و تغییر نام وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، شورای عالی فناوری اطلاعات وظایف ذیل را به عهده دارد. 

الف- تدوین اهداف کلان و راهبردی توسعه فناوری اطلاعات در کشور
ب- سیاستگزاری و تدوین راهبردهای لازم برای گسترش به کارگیری فناوری اطلاعات در زمینه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی
ج- تمهید و تدوین نظام جامع فناوری اطلاعات و تعیین وظایف بخشهای مختلف کشور در نظام جامع مذکور
د- تدوین مقررات و آئین نامه‌ها و ضوابط لازم برای قلمرو فناوری اطلاعات
ه- تدوین برنامه‌های همکاری ارتباطات بین المللی در قلمرو فناوری اطلاعات

این شورا با استفاده از امکانات و نیروی انسانی دفتر مدیریت و تجهیز منابع اطلاعات وزارت و در چارچوب سیاستهای کلی نظام در کشور و برنامه‌های توسعه بخش‌های مختلف تشکیل می‌گردد. 
توجه به وظایف پنج گانه فوق خود ببه خوبی موازی بودن این شورا با شاورای عالی فضای مجازی را آشکار می‌نماید. 

این شورا از زیر مجموعه‌های نهاد ریاست جمهوری است.

دوم: شورای عالی انفورماتیک

هرچند این شورا در سال 1359 تاسیس شده است اما به لحاظ نزدیکی و همپوشانی زیاد وظایف، نیز یکی از شوراهای موزای شورای عالی فضای مجازی دانسته شده که باید منحل گردد. 

شورای عالی انفورماتیک به منظور سامان‌دهی به امور انفورماتیک کشور تاسیس شد. این شورا زیر مجموعه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی (سازمان برنامه و بودجه سابق) می‌باشد. همچنین این شورا مجری آیین‌نامه احراز صلاحیت شرکت‌های انفورماتیکی نیز می‌باشد. 

این شور همچنین فرآیندهای صدور تاییدیه فنی برای نرم افزار‌ها را انجام می‌دهد، لذا متقاضیانی که تقاضای صدور «گواهی ثبت» برای آثار خود را دارند؛ باید از طریق انجام فرآیندهای شورا تقاضای دریافت تاییدیه فنی نمایند. 

وظایف این شورا عبارتند از :

الف- ایجاد هماهنگی در کلیه فعالیت‏های شورا
ب - امضاء و ابلاغ کلیه مصوبات شورا از طریق دبیرخانه شورا
ج - تصویب هزینه‏های مربوط به فعالیتهای شورا و امضاء اسناد مالی و اداری مربوطه
د - اداره جلسات شورا طبق نظام‏نامه آن ه - نظارت بر پیشرفت فعالیت‏های شورا و کمیسیون‏های کار و در صورت لزوم و با تصویب شورا گزارش فعالیت‏های اعضاء به دستگاه‏‏های متبوعه آنها
و - تعیین نایب رئیس شورا با تصویب اکثریت اعضاء

این شورا در حال حاضر زیر مجموعه سازمان مدیریت و برنامه ریزی کل کشور است. 

سوم: شورای عالی اطلاع رسانی

حوزه فعالیت شورای عالی اطلاع‌رسانی در زمینهٔ فناوری اطلاعات و ارتباطات است این شورا در سال 1377 به‌منظور سیاستگذاری در امر اطلاع‌رسانی و هدایت شبکه‌ها و مراکز اطلاعاتی و هماهنگی فعالیت آن‌ها و همچنین تدوین برنامه‌های میان مدت و بلند مدت در زمینة تحقیقات بنیادی، توسعه‌ای و کاربردی اطلاع‌رسانی در قالب نظام اطلاع‌رسانی جمهوری اسلامی ایران تصویب و تشکیل شده است. 

این شورا از زیر مجموعه‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی محسوب می‌گردد. 

در ماده‌های 1 و 2 آئین‌نامه شورای عالی انقلاب فرهنگی (مصوب تیر 1384) آمده است: «شورای عالی اطلاع‌رسانی، به منظور سیاستگذاری در امر اطلاع‎رسانی و هدایت شبکه‎‌ها و مراکز اطلاعاتی و هماهنگی فعالیت آن‌ها و تدوین برنامه‎های می‌ان‎مدت و بلندمدت در زمینه تحقیقات بنیادی، توسعه‎ای و کاربردی اطلاع‎رسانی در قالب نظام اطلاع‎رسانی جمهوری اسلامی ایران، شورای عالی اطلاع‎رسانی تشکیل می‌‎شود. سیاستگذاری در امر اطلاع‎رسانی در چارچوب سیاستهای کلی نظام در امر اطلاع‎رسانی و با توجه کامل به مصالح دینی، علمی، فرهنگی و اخلاقی نظام انجام خواهد یافت.» 

در ماده 5 همین آئین‌نامه وظایف این شورا بر شمرده شده است:

1- سیاستگذاری، برنامه‎ریزی، هدایت و حمایت در زمینه تولید، پالایش و مبادلة اطلاعات و نظارت بر امر اطلاع‎رسانی سراسر کشور در چارچوب سیاستهای کلی نظام.
2ـ تدوین و تصویب اصول نظام جامع اطلاع‎رسانی کشور

3- ایجاد شرایط لازم برای تسهیل و تسریع تولید، ذخیره‎سازی، ساماندهی، توزیع، گسترش و بکارگیری اطلاعات در بخشهای مختلف فرهنگی، علمی، اجتماعی، اقتصادی، فنی، آموزشی، پژوهشی و ... در چارچوب ضوابط مصوب.

4ـ هماهنگ کردن فعالیتهای بخش دولتی و غیردولتی براساس نظام جامع اطلاع‎رسانی کشور.

5- تدوین و تصویب مفاهیم، تعاریف، مقررات، آیین‎نامه‎ها، قواعد و معیارهای اطلاع‎رسانی مورد نیاز نظام جامع اطلاع‎رسانی کشور.

6- تنظیم مقررات مربوط به چگونگی بهره‎گیری از شبکه‎های بین‎المللی اطلاع‎رسانی و تصویب آن یا پیشنهاد تصویب به مراجع مربوط

این شورا نیز از شوراهای موازی با شورای عالی فضای مجازی محسوب می‌گردد. 

چهارم: شورای عالی امنیت فضای تبادل اطلاعات

تدوین نظام ملی امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور، بررسی ضوابط نظام‌دهی تحقیقات در حوزه امنیت قضایی تبادل اطلاعات و سیاستگذاری، هماهنگی و نظارت بر اجرای سیاست‌های امنیت فضایی تبادل اطلاعات کشور از جمله وظایف این شوراست. 

هیئت وزیران به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ سیزدهم اسفند سال 82 شورای عالی امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور را تصویب کرد. 

این مصوبه در تاریخ 6 مرداد ماه با موافقت معاونت اول رییس‌جمهور از طبقه‌بندی محرمانه خارج شد: 

به منظور حفظ و صیانت از فضاهای تبادل اطلاعات کشور، کاهش مخاطرات و حداقل نمودن خرابی‌ها، کاهش زمان تجدید حیات سیستمهای آسیب‌دیده و ایجاد امنیت در حوزه‌های مختلف از قبیل امنیت، آب، غذا و نیازمندی‌های اولیه، انرژی (الکتریکی اتمی و سوختهای فسیلی) خدمات اورژانس (آتش نشانی، پزشکی و پلیسی) اقتصاد، تجارت و امور مالی و اعتباری، رسانه‌ها، ارتباطات و اطلاعات و حمل و نقل (جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی)، شورای عالی امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور که در این تصویب‌نامه به اختصار شورای عالی نامیده می‌شود، تشکیل می‌گردد. 

وظایف شورای عالی امنیت فضای مجازی به شرح زیر است: 

الف‌ـ‌ بررسی طرح‌های کلان ملی در زمینه امنیت فضای تبادل اطلاعات
ب ـ تدوین نظام ملی امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور
پ ـ بررسی استانداردهای پیشنهادی کمیته‌های تخصصی
ت ـ تدوین اسناد راهبردی ملی و ارائه به مراجع قانونی
ث ـ تدوین سیاست‌های مربوط به همکاریهای منطقه‌ای و بین‌المللی
ج ـ تدوین لوایح تنظیمی جهت ارائه به هیئت وزیران
دـ بررسی ضوابط نظام‌دهی تحقیقات در حوزه امنیت قضایی تبادل اطلاعات
هـ ـ بررسی و پیشنهاد اعتبار مورد نیاز جهت اجرای سیاست‌های موضوع این آیین‌نامه و ارائه آن به مراجع ذیربط
و ـ سیاستگذاری، هماهنگی و نظارت بر اجرای سیاست‌های امنیت فضایی تبادل اطلاعات کشور

این شورا زیر مجموعه نهاد ریاست مجمهوری محسوب می‌گردد و یکی از چهار شورایی است که موازی شورای عالی فضای مجازی محسوب شده و طبق تصریح رهبر انقلاب در حکم ابلاغ شده برای دوره دوم شورای عالی فضای مجازی باید منحل گردد. 

گفتنی است برخی از این چهار شورای موازی با شورای عالی فضای مجازی قریب به ده سال و شورای عالی انفورماتیک بیش از سی سال فعالیت داشته‌اند و بدیهی است که انحلال ناگهانی این شورا‌ها ممکن است به بروز مشکلاتی درروند اداری و اجرایی کشور منجر گردد. 

بدون شک امر انحلال این شورا‌ها نیازمند پیش‌بینی‌های لازم از جمله ایجاد بخش‌های جایگزین ذیل شورای عالی فضای مجازی و تدوین آیین نامه‌های و بخحشنامه‌های اجرایی می‌باشد اما آنچه در این میان مهم است؛ عدم تعویق انحلال این شورا‌ها به بهانه مقدمات ذکر شده است تا هرچه سریع‌تر امور فضای مجازی کشور به یک متولی واحد سپرده شده و سامان یافته و پروژه‌های مهم روی زمین مانده‌ای همچون شبکه ملی اطلاعات و... از وضعیت نابسامان کنونی خارج شوند.

گرداب