به گزارش یزد امـــــروز، مشکل اصلی اکثر شهرهای ایران ریزگردی است که هوا را آلوده کرده است، این روزها در اخبار می‌شنویم که 25 استان درگیر این پدیده هستند به همین منظور با پدر علم کویر شناسی ایران همکلام شدیم تا راه حل را از زبان وی بشنویم، راه حلی که خودش معتقد است عملی است و بدون هزینه و بدون فوت وقت می‌تواند مانع عظیمی مقابل ریزگردها به وجود آورد. پروفسور پرویز کردوانی صمیمانه پاسخگوی سوالاتی است که شاید تا کنون تعداد کثیری از افراد در سمتهای مختلف از وی پرسیده اند.

پروفسور پرویز کردوانی با اشاره به اینکه ریزگردها تا 23 استان رفته است می‌گوید: این پدیده از غرب تا آذربایجان رسیده است و منشا خارجی دارند.

وی با اشاره به اینکه منشا اصلی این ریزگردها غرب بغداد است ادامه می‌دهد: ریزگردها از صحرای شام و سوریه که در حال حاضر داعش مشغول تخریب شهر باستانی(کدمور) است، اردن و عربستان و حتی از صحرای آفریقا که قسمتی به مصر و سودان بر می‌خورد وارد کشور می‌شود. کردوانی با اشاره به این نکته که این ریزگردها قطر کمتر از دو هزارم میلیمتر دارند و می‌توانند هزارها متر ارتفاع گرفته و در عین حال هزاران کیلومتر سفر کنند ادامه می‌دهد: من در سال 1970 که استاد دانشگاه تهران بودم به سوئد رفتم ریزگردها از صحرای افریقا تا این کشور آمده بود.

شروع ریزگردها

پورفسور کردوانی گفت: شروع این ریزگردها با حمله امریکا به عراق و رفت و آمدهای ماشین و تانکها در شهرها شروع شد که باعث شد خاک منطقه که سست بود به هوا برخیزد. در ادامه ترکیه سد‌های زیادی در مسیر دجله و فرات زد که این خود موجب خشک سالی زمینهای کشاورزی و تشدید ریزگردها شد. خیلی ار تالابها و باتلاق های عراق خشک شد و رفت و آمد در آنها شکل گرفت که باعث شد ریزگرد ایجاد شود.

وی گفت: در عین حال گرم شدن کره زمین پوشینه گیاهی دشتها را از بین برده و ریزگردها را زیاد کرده است. بر همین اساس ریزگردها در خوزستان و ایلام و کرمانشاه تهران و آذربایجان غربی هم آمده است. البته اکنون ریزگردهای ایرانی هم به ریزگردهای قبلی اضافه شده است.

آسیب ریزگرد

پروفسور کردوانی می‌گوید ریزگردها دو نوع هستند، برخی از اینها منشا کانی دارند و از سنگ تجزیه شده تشکیل می‌شوند که خود آنها هم باز به دو دسته تقسیم می‌شوند که برخی خاک رس هستند که خطرناک نیستند اما آنهایی که سنگ سیلیس کوارت هستند تیزند و مثل چاقو می‌مانند و وقتی وارد ریه شوند ریه را می‌شکنند.

پدر کویر شناسی ایران ادامه می‌دهد: در عین حال سری دوم ریزگردها از منشا مواد آلی هستند که اینها ممکن است از ماده نفتی و یا بقایای گیاهان به وجود آمده باشند که البته خطر اصلی این نوع ریزگرد به میزان آلایندگی آنها باز می‌گردد.

ماسک مانع ریزگرد نیست

کردوانی خاطرنشان کرد: حتی ماسک زدن مانع عبور ریزگردها نیست و برخی از آنها می‌تواند از ماسک عبور کند ضمن آنکه ماسک باید بعد از مدتی عوض شود وگرنه خود منشا باکتری می‌شود. وی گفت: تنفس ریزگرد برای سلامت انسانهای خیلی پیر و بچه‌ها مضرتر از باقی گروه‌های سنی است. ضمن آنکه ریزگردها فتوسنتز گیاهان را نیز دچار مشکل می‌کند و هواپیما نمی‌تواند در شرایط آلودگی هوا با ریزگرد به پرواز ادامه دهد چون دید کم می‌شود و اتوموبیلها هم همین حال را دارند.

پورفسور کردوانی گفت: در عین حال ریزگردها باعث از بین رفتن اکثر محصول عسل زنبورها شده و می‌بینیم که کندو دارها اکنون در شهرهایی مانند ایلام دچار این موضوع شده اند.

شروع مبارزه با ریزگرد در دولت احمدی‌نژاد

کردوانی گفت: زمان احمدی نژاد بود که برای از بین بردن ریزگردها اقداماتی شکل گرفت در آن زمان رئیس محیط زیست صحبت کردند با کشورهای عربی و البته آنها هم قولهایی ظاهرا داده بودند اما عمل نکردند. بعد از این جریان چند کارشناس از کشورهای عربی برای آموزش مبارز با ریزگرد به کشور آمدند تا آموزش ببینند گرچه ما تجربه ریزگرد نداشتیم و این موضوع هم جواب نداد.

وی افزود: قرار بود اقداماتی که ما برای تثبیت ماسه کردیم ماند کاشتن جنگل تاغ (گیاه کاری کردیم) در ورامین و مالچ نفتی پاشیدن؛ یک سری در خوزستان مالچ(پوشش نفتی) پاشیدند اما در زمان معاون اول رئیس جمهور قطع امید شد.
وی ادامه داد: اصلا آمدند گفتند خودمان شورا تشکیل بدهیم خودمان اقدام کنیم داخل ایران سه هزار میلیارد تومان اعتبار گذاشتند محیط زیست ادارات مربوطه و وزارت نیرو که در داخل با ریزگردها مقابله کنند و من متوجه شدم زنگ زدم به مرکز پژوهشها و گفتم این بودجه را ندید چون آن وقت ریزگردها برای ما نبود.

پدر کویر شناسی ایران ادامه داد: تا اینکه بالاخره 19 بهمن 91 محمدی زاده طرح من را قبول کرد برای ریزگرد، قرار شد بروند در عراق و یک میلیون هکتار هر سال 200 هکتار از بیابانهای عراق را شن و ماسه بپاشند قرار بود بروند بذر پاشی و ماسه کاری من گفتم نروید و مالچ نفتی است و نباید بپاشند.

وی ادامه داد: به تازگی نماینده مجلس را دیدم گفتم مالچ نفتی(پوشش) پاشیدن اشتباه است ما سال 1342 از لیبی مالچ نفتی آوردیم ، مالچ را که شبیه قیر است رقیق می‌کنند با 48 درصد قیر و 50 درصد آب و دو درصد ماده منزوج کننده برای حل شدن. اولین بار جنوب قزوین فتح آباد بوئین زهرا این را پاشیدند چندین بار قبل از انقلاب و بعد انقلاب پاشیده شده اما اشتباه است چون باید نو آوری در عمل داشت و اگر مالچ بپاشیم خیانت کرده ایم. چرا که ابتدا باید گفت این ماده نفتی حیف است و باید ازآن فراورده گرفت.

دوم آنکه وقتی می‌پاشیم سراسر منطقه مثل اینکه سوخته می‌شود و سازمان محیط زیست هم مخالف است از لحاظ ظاهری منطقه را زشت می‌کند.

وی ادامه داد اما وقتی مالچ نفتی پاشیدیم ضریب حرارتی را بالا می‌بریم و زیر بیابان هر چه حیوانات و حشرات و گیاهان باشد از بین می‌رود. اما مشکل بعدی هم آن است که وقتی باد می‌آید بوی نفت سوخته از منطقه می‌آید. و حتی بارندگی بشود در منطقه نمی‌تواند نفوذ کند و آب را هدر می‌دهد.

کردوانی گفت: سازمان ملل 25 ساله گفته کشورهاییکه نفت و گاز دارند غنی نیستند و کشورهایی که نیروی نظامی دارند غنی نیستند و اونهایی که نوآوری در علم دارند غنی هستند. به عقیده من باید ماده ای ریخته شود که سم نداشته باشد و ارزان بوده و آثار زیانبار زیست محیطی بد نداشته باشد و برای همیشگی باشد.

وی گفت: همیشه خارجی‌ها اختراع کردن ما استفاده کردیم حالا چرا ما فکر نکنیم دیگران استفاده کنیم.

پیشنهاد خارق‌العاده برای از بین بردن آنی ریزگردها

کردوانی ادامه می‌دهد: برای ریز گرد با دو پدیده مواجه هستیم یکی ریزگرد و یکی شن و ماسه هم قیافه و هم اثرات و هم اقدامات برای از بین بردن آنها باید متفاوت باشد.

وی می‌گوید: من معتقدم برای از بین بردن آنی و همیشگی ریزگرد باید شن و ریگ بپاشیم اما چرا ؟ برای اینکه در محل وجود داره و در کف رودخانه‌ها است و هم اینکه تکنولوژی برداشت آن ساده است تنها 50 بیل مکانیکی می‌خواهد.
وی ادامه داد: بعد از ریختن این ماده با غلتک باید آن را صافش کنیم و اگر کمی سلیقه داشته باشیم و ریگ رنگی بپاشیم فرش بزرگی خواهیم داشت که زیبایی منطقه را تامین کرده. بعدا می‌شود برای آن در هر فاصله 5 و 4 متر درخت بکاریم و با آبیاری قطره ای منطقه وسیعی می‌شود که ظرفیت انجام کارهای فرهنگی- گردشگری را دارد.

پروفسور با گلایه از دولت گفت: اما کسی از این طرح استقبال نکرد و دولت دنبال کارهای عجیب و غریب دیگر مانند پاشیدن مالچ محیط زیستی و... رفت.

کردوانی در خصوص ایجاد ریزگرد در داخل کشور گفت: علت اصلی ریزگرد در داخل کشور خشک شدن رودهایی مانند زاینده رود اصفهان و رودخانه‌های استانهای سمنان، کرمان، یزد و چند استان دیگر است. در عین حال به دلیل زیر کشت نرفتن زمین‌ها به دلیل خشکسالی در مدت طولانی و خشک شدن چاه‌ها ریزگردها از زمین‌های کشاورزی که اکنون بیایان شدند به وجود می‌آید.
ریزگردهای سرطانی

کردوانی معتقد است که ریزگردهایی که منشا آنها زمینهای کشاورزی خشک شده است می‌تواند سرطانی باشد چرا که کشاورزان قبلا به زمینهای خود کود ازت و فسفات می‌دادند که ازت توسط محصول کشاورزی جذب و نیترات در زمین باقی می‌ماند و همین نیترات با خاک مخلوط می‌شود و ذرات ریزگرد آلوده به ازت اگر وارد دستگاه تنفسی افراد شود می‌تواند منشا اصلی ایجاد سرطان باشد.

وی با اشاره به خشک شدن چاه‌های آب نظیر چاه‌های مسیر تهران گرمسار، خاطرنشان کرد: در اکثر کشورها سطح آب زیر زمینی افت کرده و در برخی شهرها مانند جهرم این افت به شدت زیاد بوده به صورتی که در این شهر سطح آب 575 متر پایین تر رفته و همین می‌شود منشا بلند شدن ریزگرد از زمینهای کشاورزی.

پدر کویرشناسی ایران ادامه داد: در طول سالهای اخیر جنگلهای دست کاشت ما خشک شد، در بسیاری از مناطق مانند جنوب سمنان و تهران چاه‌های غیر مجاز دایر و همگی خشک شدند، در همین زمینه هم مدیر کل منابع طبیعی عنوان کردند حدود 14 یا 15 هکتار جنگل در حال خشک شدن است که در صورت اینکه این اتفاق رخ دهد باید ریزگردهای بیشتری را در هوای شهرهای ایران پیش بینی کنیم که در آینده اتفاق افتد.

وی با اشاره به اینکه اکنون تالابها و باتلاقها خشک شدند، گفت: اگر سهم تالاب و باتلاق را از سدهایی که بر روی رودها باز کردند را رعایت کرده و اجازه عبور آب برای خشک نشدن تالابها داده می‌شد اکنون باتلاقی مانند گاوخونی خشک نمی شد. البته در نظر نگرفتن سهم، تنها منوط به سهم تالابها نمی شود و متولیان سدسازی حتی سهم زمینهای کشاورزی را از آب رودها در نظر نگرفتند تا آنجا که می‌بینیم اکنون اوضاع چگونه شده است.

کردوانی معتقد است با این اوضاع اگر هنوز هم تردد از وسط تالابها و زمینهای کشاورزی که به دلیل کم آبی خشک شده و خاک سستی دارند صورت نگیرد و ماشین از وسط آنها عبور نکند ریزگردها پدید نمی آیند اما در خیلی از تالابها تردد با وسایل نقلیه از وسط آنجا صورت می‌پذیرد که این خود اوضاع ریزگردها را تشدید می‌کند.

کویر خشک تر از قبل می‌شود

پروفسور کردوانی با اشاره به اینکه کم آبی باعث خشک تر شدن بیایانها خواهد شد، خاطرنشان کرد: اکنون پایین رفتن سطح آب در کویرها در حال خشک کردن نمکزارها بوده و حتی کویر مرکزی را که سازمان ملل هم پذیرفته که دارای منابع غنی چون نمک و شیشه شور و ..است اما همه اینها در حال از بین رفتن است.

وی ادامه داد: محصولاتی مانند نمک سولفید که برای ساخت باروت و برخی مواد محترقه استفاده می‌شود محصول کویر است و در حال تمام شدن است. ماده ای مانند کلرور کلسیم که جاذب رطوبت است را از کویر استخراج می‌کنیم و نمک تفکیک کننده آب از نفت را هم همینطور که همه اینها به دلیل خشکسالی و بی تدبیری در مدیریت آب در حال تمام شدن است. با این حساب معتقدم که تا 15 سال دیگر کویرها خشک شدند و چندین کارخانه ای که محصولات کویر را استخراج می‌کنند نیز ورشکسته شده و ریزگردها بیشتر می‌شود.

محیط زیست لج می‌کند

کردوانی اما باز هم یادی از راهکارش برای از بین بردن ریزگردها می‌کند ومعتقد است که تنها راه سالم و کم هزینه از بین بردن آنی و همیشگی ریزگردها ریگ پاشیدن در بیایانها است اما انگار محیط زیست با من لج می‌کند چرا که بعد از شنیدن ضررهای مالچ نفتی تصمیم گرفته مالچ طبیعی برای بیابانها استفاده کند.

وی ادامه می‌دهداگر ریگ رنگی در بیابان بپاشیم فرشینه عظمت بیابان داریم اما برخی آقایان می‌خواهند مالچ طبیعی بپاشندن بدین گونه که گیاهی را(مانند ذرت) پرورش دهند و بعد ازآن به عنوان مالچ بیابان استفاده کنند اما آنها از خود نمی پرسند که کاشت گیاه چه میزان آب می‌برد و این مقدار آب را می‌توان با پاشیدن ریگ در بیابان‌ها مدیریت کرد.

کردوانی گفت: در ادامه برخی از همین آقایان عنوان کردند که می‌توان در بیابان مالچ را به شکل باکتری پرورش داد و کاشت و یا از گیاه هایی مانند نی شکر استفاده کرد، من که فکر می‌کنم اینها لج بازی است چرا که طرح من کم هزینه تر و زودبازه تر است.

پدر کویر شناسی ایران با اشاره به اینکه برای ریگ پاشیدن به بیابانها مشکلی نداریم و این محصول در کشور فراوان است، خاطر نشان کرد: از تهران که دور شویم وقتی تنها 30 کیلومتر داریم به سمت کرج ریگ زار است ؛ در اصفهان انواع و اقسام ریگ با سایزهای مختلف وجود دارد، در اطراف اردکان هم همینطور و ما مشکلی از بابت تامین ریگ بیایانهایمان نداریم.

اشتباهات هورالعظیم!

پروفسور کردوانی گفت: ابتدا در خوزستان برای تالاب هورالعظیم کاری کردند که خشک شود و حالا محیط زیست آب را که مردم خوزستان ندارند به این رود می‌دهد که البته فایده ای هم ندارد، بارها گفتم در هورالعظیم ریگ بپاشید تا هم مشکل ریزگردها حل شود و هم وقتی مجددا اوضاع آب بهتر شد مشکلی برای حیات رود نباشد اما محیط زیست آب را در هورالعظیم هدر می‌دهد. وی با اشاره به اینکه اهوازی‌ها به دلیل بدی آب و هوا در حال مهاجرت هستند، خاطرنشان کرد: مسئولین نمی خواهند قبول کنند که با طرح‌های ساده می‌توان مانع این فجایع شد، آنها طرح هایی می‌خواهند که هزینه زیاد داشته باشد اما مگر قرار نیست طرح‌ها با دستورالعمل اقتصاد مقاومتی اداره شود!!

منبع:تسنیم