به گزارش میبد خبر، شق یا شکاف زمین پدیده‌ای است که در اثر آن سطح زمین بصورت تدریجی و در برخی از موارد بطور ناگهانی نشست می‌کند و این پدیده بر اثر برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی و افت سطح آب‌ به عنوان یك خطر ملی و جهانی محسوب می‌شود. در دهه‌های اخیر حالت پیشرونده این پدیده، همراه با اوج صنعتی ‌‌شدن، شهر‌نشینی شدن و پمپاژ بی رویه آبهای زیرزمینی جهت مصارف كشاورزی مشاهده شده است. 

برای درک بیشتر این پدیده و گستردگی آن در شهرستان میبد به همراه دکتر اصغر زارع چاهوکی دکتری آبخیزداری و مشاور اداره منابع طبیعی یزد بازدیدی از زمینهای اطراف شهرستان میبد در محدوده کمربند حلقوی میبد - اردکان داشتیم.

دکتر زارع درباره گستردگی این پدیده در سطح استان یزد بیان داشت: پدیده شکاف یا شق زمین به مساحت 4 هزار و 500 هکتار در استان یزد گسترش دارد که 3 هزار هکتار آن درشهرستان میبد می باشد.

وی در مورد علت گستردگی این پدیده در شهرستان میبد اظهار داشت: رشد و گسترش جوانترین و نابترین شکافها به سمت میبد می باشد و هرچه به سمت اردکان پیش رویم از گستردگی آنها کاسته می شود چون خاک و سفره های آب زیر زمینی بالاتری در شهرستان میبد نسبت به منطقه اردکان وجود دارد و برداشت بی رویه آب از سفره های زیر زمینی این شکافها را گسترش داده است.

دکتر زارع در زمینه تفاوتهای فرونشست زمین در استان یزد با دیگر مناطق کشور ابراز داشت: آن چیزی که شکافهای موجود در دشت یزد اردکان را با سایر نقاط کشور متفاوت کرده است نوع گسترش آن در این منطقه می باشد بطوریکه شکافها در این دشت بصورت بهم پیوسته می باشد و با توجه به آثار قابل لمس این پیوستگی و ارتباط در اعماق سطوح مختلف زمین وجود دارد.

وی ادامه داد: نیرو و سرعت گسترش این شکافها چندین برابر شکل منحنی یا مستقیم آنها می باشد با توجه به اینکه شاید گستردگی این شکاف ها و شق ها در ظاهر به چشم نیایند ولی از زیر زمین گسترش یافته و آثار آن در آینده نزدیک شدید تر و ملموس تر نشان داده خواهد شد.

دکتر زارع درباره عامل اصلی ایجاد این شکافها و فرونشست زمین عنوان کرد: عامل اصلی ایجاد این شکافها از نظر علمی و تاریخی افت سفره های زیرزمینی در اثر برداشت بی رویه آب از آنها می باشد و عاملی که که این رفتارها را رقم زده و باعث بهم پیوستگی شکافها می شود شکل و نوع کانی و خاک رس موجود در منطقه می باشد این خاک از نوع مرغوبترین خاکها می باشد کانی ها حداکثر جذب آب را دارد. وقتی حالت گسیختگی به رس دست می دهد از حجم آبی را که دارد کاسته شده و نیرویی به عمق زمین وارد کرده و باعث ایجاد شکاف روی زمین می شود. کانی رس در این منطقه دارای شکل منظم 5 ضلعی یا 6 ضلعی می باشد.

وی تصریح داشت: افت سفره های زیرزمینی تاثیر مستقیم در ایجاد این شکافها داشته و این شکافها تا عمق 70 الی 100 متری زمین گسترش می یابند.

دکتر زارع در مورد آسیب‌ها و خساراتی که فرونشست و شق زمین به همراه دارد، اظهار داشت: اثراتی همچون مرگ دشت‌ها و از دست رفتن خاصیت آبخوانی آنها، ترک‌ خوردگی مستمر ساختمان‌ها، پل‌ها و کف جاده‌ها، خمش خطوط ریل راه‌آهن و لوله‌های نفت، گاز، آب و فاضلاب و ترک‌ خوردگی و شکاف در سطح زمین و از بین رفتن کشاورزی از آثار فرونشست زمین هستند.

وی یکی از راهکارهای مواجهه با این پدیده را شناسایی کامل رفتار این شکافها دانست و گفت: شکافها دارای دوره رشد هستند و قتی به دوره بلوغ رسیده و بالغ شدند به شکل منظمی می رسند و با توجه به اینکه هر شکل منظم رفتار قابل پیش بینی دارد می توان گستره رشد آنها مورد بررسی و شناسایی قرار داد.

دکتر زارع با اشاره به وجود مخاطراتی همچون سیل، خشکسالی، ریزگرد، فرونشست و شق زمین در استان یزد از ایجاد پژوهشکده ای برای شناسایی و بررسی این پدیده ها با همکاری دانشگاه یزد و دانشگاه میبد خبر داد.

وی در پایان با تأکید بر مدیریت صحیح آب در استان اذعان داشت: اطلاع رسانی به مردم درباره وضعیت بحرانی سفره‌های آب زیرزمینی، کم کردن برداشت از این سفره‌ها، صرفه جویی در مصرف آب بخصوص در بخش کشاورزی، اصلاح کشت و استفاده از روش‌های نوین در این بخش، استفاده از صنایع پاک و کم آبخواه، استفاده از پساب‌ها در صنعت و کاهش مصارف خانگی آب می‌تواند در این زمینه بسیار موثر واقع شود.

انتهای پیام/اد