نخستین جنگی که پخش زنده میشود! + فیلم ۱۸+
گسترش تلفنهای همراه از سویی و پرکاربر شدن شبکههای اجتماعی، باعث ایجاد پدیده بیسابقهای شده است. برای نخستین بار همه مردم جهان میتوانند جنگ را ببینند.
به گزارش «تابناک»، والاستریت ژورنال در مطلبی به بررسی تأثیر این پدیده جدید پرداخته و با نامیدن جنگ داخلی سوریه به نخستین جنگ یوتیوبی نوشته است:
در یک ویدئو، دو تن با لباس جین و گرمگن ورزشی، راکتی را به پشت بامی میبرند و شلیک میکنند. در سوی دیگر، سه تانک ارتش سوریه را میبینیم که ضربه سنگینی به تانک وسطی وارد و شعله آن به بیرون پرتاب میشود. یک تن از تانک به بیرون فرار میکند، در حالی که رگباری از گلوله در اطرافش فرود میآید.
ویدئوی دیگر، منطقه وسیع و پرترافیکی را نشان میدهد که پر از اتوبوس و عابرین پیاده است و به نظر میرسد، برخی از آنها سرباز هستند. ناگهان یک اتوبوس از درون منفجر میشود و دهها تن بر زمین میافتند. فیلمبردار فریاد الله اکبر سر میدهد و مدعی است از اعضای گروه النصره است.
ترکیب بیسابقه دو فناوری (دوربینهای تلفن همراه و رسانههای اجتماعی) از طریق حجم زیاد ویدئوهای آپلود شده، پدیده جنگ یوتیوبی را ایجاد کرده است. برای نخستین بار در تاریخ، جنگ گسترده در سوریه جنبه دیگری یافته و آن بینندگانی هستند که روی مبلهای خود نشسته و جنگ را میبینند.
در فاصله ۲۱ ماهه آغاز سال ۲۰۱۲ تا پایان سپتامبر سال جاری، بیش از یک میلیون ویدئو از جنگ سوریه در یوتیوب آپلود شده که صدها میلیون بیننده داشته است. سیاست یوتیوب این بوده که حتی خشنترین ویدئوها را نیز اگر اهمیت خبری داشته باشند حذف نکند، ولی گاه درباره محتوای آنها هشدار داده است. انفجار اتوبوسها، تبادل آتش، صحنههای خشن از خونریزی و تراژدی، بازجویی و اعدام، انفجار تانکها، قتل با تکتیراندازها و همه صحنههای موجود در یک جنگ واقعی، اکنون پیش چشم بینندگان یوتیوب در سراسر جهان است.
همه طرفهای درگیر در سوریه به عنوان بخشی از تلاشهای اجتماعی ـ رسانهای خود برای مستندسازی تحولات سوریه و تأثیرگذاری بر آن، ویدئوهای خود را در یوتیوب ریختهاند. به گفته یکی از سوریهایی که به آمریکا رفته، تقریبا همه محلههای سوریه خواه هوادار اسد باشند و خواه علیه وی، یک مرکز رسانهای دارند که آنچه در این کشور میگذرد، ثبت میکند.
در یوتیوب حتی آنهایی که به زبان عربی هم تسلطی ندارند، میتوانند جهتگیری ویدئوها را درک کنند. بیشتر ویدئوهای علیه اسد، توضیح انگلیسی دارند و مدعی پیروزیهای شورشیان هستند. ویدئوهای حامی حکومت سوریه نیز بیشتر با نام ارتش عربی سوریه همراه هستند.
گروههایی مانند دولت اسلامی عراق و شام و جبههالنصره نیز در ویدئوهایشان از نوشتههایی با رسمالخط مخصوص خود استفاده میکنند. به گفته مرد سوری که در بالا به وی اشاره شد، اکنون همه گروههای درگیر، فیلمبرداری کمابیش حرفهای همراه با خود دارند.
مخالفین به نحو باورنکردنی و خشنی فریاد الله اکبر سر میدهند. آنها چه به هنگام کشته شدن یکی از همقطاران خود، چه به هنگام آماج گرفتن یک تانک، اعدام یک زندانی، کشتن افراد بیگناه و یا شلیک راکت، الله اکبر سر میدهند. یکی از کارکنان سابق الجزیره که چندین سال در این منطقه کار کرده میگوید که آنها از این فریادهای فراوان، اهداف اقتصادی دارند.
در حالی که ویدئوهای اولیه کمتر دارای شعارهای مذهبی بود، از دوره مشخصی، شورشیان شروع به تولید ویدئوهایی کردند که هدف خاص آن، ترغیب منابعی در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و عربستانیها به کمک مالی به آنهاست و اکنون کار به جایی رسیده که برخی مأموریتها فقط برای دوربینها انجام میشود. آنها از کارهایشان فیلمبرداری میکنند، به نزد منابع مالی خود میروند و مدعی میشوند به خاطر این بخش از مأموریت پنجهزار دلاری را که گرفتهاند، هزینه کردهاند و انجام کامل مأموریت به پنجاه هزار دلار دیگر نیاز دارد!
برای علی سوفان، یک آمریکایی لبنانی تبار که برای افبیآی کار میکند، در هم آمیختن انگیزههای مزدورانه با نگاههای مذهبی موضوع عجیبی نیست. وی که بازجوییهای موفقی از عاملین حمله به ناو آمریکایی یواساس کول و از جمله محافظ بن لادن داشته، میگوید: جهادیها چندین سال است یاد گرفتهاند از این ویدئوها و از رسانههای اجتماعی برای استخدام نیرو و دریافت منابع مالی بهره گیرند.
برای افرادی مانند سوفان و دیگر کسانی که محتوای اینترنت را برای مطالعه تروریسم مورد استفاده قرار میدهند، ویدئوهای سوریه منبعی ارزشمند هستند. چارلز لیستر تحلیلگر برجسته در مرکز تروریسم و شورش در مؤسسه جینز در لندن، به وابستگی خود به این ویدئوها اعتراف میکند.
استفاده و سوءاستفاده از ویدئوهای جنگی، بیگمان به بخشی جدید در جنگهای آینده تبدیل خواهد شد. از دید برخی کارشناسان، جنگ دیجیتالی که در کنار جنگ واقعی در گرفته، به اندازهای بااهمیت است. ویدئوهایی که از حمله شیمیایی ادعایی در سوریه منتشر شدند،نمونه کاملی از این ادعا هستند. نگرانی بزرگی که هست، این که همه آنهایی که این ویدئوها را میبینند، مانند مردم درگیر در جنگ به برداشتی پوچگرایانه از آن برسند.