به گزارش خبرنگار میبدخبر: هفته پیش مرکز ژنتیک مرحوم حسین دهقانی فیروزآبادی با حضور مسئولین استان و شهرستان افتتاح شد. از آنجا که این مرکز بزرگترین مرکز ژنتیک جنوب شرق کشور است. علم ژنتیک نیز یکی از علوم روزدنیا است بر آن شدیم تا گفتگویی را با مسئول مرکز ژنتیک میبد انجام دهیم که ماحصل آن را در زیر می خوانید: لطفا خودتان را برای خوانندگان معرفی کنید؟ اینجانب مسعود نشان، دارای مدرک پزشکی عمومی و مشاوره ژنتیک هستم. در سازمان بهزیستی استان یزد به عنوان مسئول واحد ژنتیک مشغول فعالیت هستم. همچنین عهده دار مسئولیت مرکز تحقیقات ژنتیک میبد نیز می باشم. آقای دکتر موضوع علم ژنتیک و کاربرد آن چیست؟ علم ژنتیک در واقع همان ادامه علم زیست شناسی است که از قرن ها پیش مورد توجه بشر بوده است. اما از حدود یک قرن پیش و با کشفیات شگفت آور علمی ژنتیک وضعیت یک رشته تخصصی علمی به خود گرفت و با بهره گیری از سایر فناوری ها نظیر ابر رایانه ها توانست جایگاهی خیره کننده در بین تمامی علوم دیگر برای خود فراهم نماید. به نحوی که حتی علوم پزشکی را اکنون یک زیرشاخه از علم ژنتیک قلمداد می نمایند. علم ژنتیک در حقیقت رموزی را دربرگرفته که اساس حیات موجودات زنده بر پایه آن شکل گرفته است. به وسیله قوانین و مفاهیم موجود در این علم می‌توانیم به تشابه یا عدم تشابه دو موجود نسبت به یکدیگر پی ببریم و بدانیم که چطور و چرا چنین تشابه و یا عدم تشابه در داخل یک جامعه گیاهی و یا جامعه جانوری، بوجود آمده است. علم ژنتیک علم انتقال اطلاعات بیولوژیکی از یک سلول به سلول دیگر، از والد به نوزاد و بنابراین از یک نسل به نسل بعد است. ژنتیک با چگونگی این انتقالات که مبنای اختلالات و تشابهات موجود در ارگانیسم‌هاست، سروکار دارد. این علم چه کاربردی دارد؟ کاربردهای علوم وابسته به ژنتیک تقریبا نامحدود به نظر می‌رسد. دانش ژنتیک کاربردهای زیادی در علوم پایه ، تولیدات صنعتی، کشاورزی و علوم پزشکی دارد که پرداختن به همه آنها مجال زیادی می طلبد اما بعنوان نمونه در زمینه کشاورزی و دامی می توان به تولید گیاهان مقاوم به آفات گیاهی و خشکی، تولید گیاهان پرمحصول و تولید گاوهای دارای شیر و گوشت بیشتر و ... اشاره نمود. در زمینه کاربردهای پزشکی می توان به  تشخیص بیماریهای ارثی، تولید انسولین انسانی، تولید هورمون رشد انسان، درمان بسیاری از بیماری‌های انسانی از جمله انواع سرطان‌ها ، اغلب بیماری‌های خود ایمنی نظیر دیابت و همچنین تشخیص، پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری‌های مادر زادی و... اشاره نمود. آقای دکتر آزمایشگاه ژنتیک مولکولی میبد افتتاح شد. بفرمایید ژنتیک مولکولی به چه معناست؟ ژنتیک مولکولی شاخه‌ای از علم ژنتیک است که به بررسی ساختار و کارکرد ژن‌ها در سطح مولکولی می‌پردازد. همچنین ژنتیک مولکولی چگونگی جابجایی ژن‌ها از نسلی به نسل دیگر را بررسی می‌کند. این شاخه علم ژنتیک از سال 1962 میلادی وقتي كه فرانسيس كريك، جيمز واتسون و موريس ويلكينز به خاطر آشكارسازي ساختار DNA جايزه نوبل دريافت كردند پا به عرصه حیات گذاشت و با تعیین نقشه کامل ژنوم انسان در سال 2004 میلادی به شکوفایی رسید پروژه ای که از نظر پیچیدگی آن را معادل سفر به کره ماه از طریق سفینه آپولو می دانند. در کشور چند مورد آزمایشگاه ژنتیک مولکولی وجود دارد؟ اطلاع دقیقی از تعداد آزمایشگاه های ژنتیک مولکولی در سطح کشور ندارم. البته ما اکنون در کشور هنوز نظام علوم آزمایشگاه های ژنتیک بصورت جامع و مستقل نداریم اما بنظر می رسد در حال حاضر تعداد آنها از 20 باب در کل کشور کمتر باشد. آزمایشگاه ژنتیک میبد چه خصوصیاتی دارد و چه جایگاهی در کشور دارد؟ آزمایشگاه ژنتیک میبد هنوز در ابتدای راه است و زمان زیادی از تاسیس آن نمی گذرد اما با این حال مجهز به آزمایشگاه های سیتوژنتیک و ژنتیک مولکولی و سیتوژنتیک مولکولی است. آنچه مسلم است بتدریج و با امکان تشخیص تعداد بیشتری از بررسی مولکولی انواع بیماری های ژنتیکی است که جایگاه این آزمایشگاه در سطح کشور ارتقاء خواهد یافت. در آزمایشگاه ژنتیک مولکولی میبد چه آزمایش هایی انجام خواهد شد؟ هم اکنون در زمینه کاریوتایپ، array CGH و تعدادی از بررسی های مولکولی آزمایش های مورد نیاز در مرکز انجام و گزارش ارائه می شود و روز به روز بر تعداد آزمایش های قابل انجام افزوده می شود، چون امکانات فنی آن در مرکز فراهم شده است. البته نمونه آزمایش های مولکولی که هنوز قابلیت انجام آن در مرکز وجود ندارد به آزمایشگاه های مرجع کشوری طرف قرارداد ارسال شده و در نهایت گزارش آنها به مخاطبین تحویل داده می شود. بیشتر بیماری های ژنتیکی در استان یزد و شهرستان میبد چه نوع بیماری هایی هستند؟ تاکنون مطالعات علمی یا پیمایش خاصی در استان صورت نگرفته ولی بعلت آمار نسبتاً بالای ازدواج های فامیلی بنظر می رسد بیماریهای ارثی، تک ژنی با الگوی توارث اتوزمی مغلوب تا حدودی شایعتر از بقیه بیماری ارثی در جامعه ما بروز می کنند و این ضرورت وجود دارد تا در آینده نزدیک یک تحقیق جامع از آمار بیماریهای ارثی در استان صورت گیرد. برای جلوگیری و کاهش بیماری های ژنتیک چه راهکارهایی را شما پیشنهاد می کنید؟ انجام مشاوره ژنتیک به ویژه در زمان قبل از ازدواج توصیه می شود البته اگر این امر به هر دلیلی محقق نشد انجام مشاوره ژنتیک در مراحل بعدی و در اولین فرصت ضرورت دارد مثلا مشاوره ژنتیک قبل از بارداری زوجین و یا مشاوره ژنتیک در حین بارداری و یا مشاوره ژنتیک پس از مواجهه با تولد یک کودک دچار بیماری مادرزادی و ارثی ... در هر صورت پیشگیری از بیماریهای ارثی تنها با انجام مشاوره ژنتیک پزشکی میسر است و برای افرادی که در فامیل خود نیز معلولی دارند نیز توصیه می شود. وجود آزمایشگاه ژنتیک چه کمکی در بهبود مشکلات ژنتیکی خواهد کرد؟ در فرآیند مشاوره ژنتیک وقتی به بیماری ارثی مشکوک می شویم و می خواهیم بطور قطعی آن را تشخیص دهیم ضرورت دارد تا آزمایشات ژنتیک را درخواست نمائیم که نتایج آن هم برای فرد دچار بیماری ارثی اهمیت دارد.مثلا برای درمان یا پیش آگهی و .. و هم برای دیگر اطرافیان اهمیت دارد مثلا برای ردیابی آن در افراد در معرض ناقل ژن معیوب آن بیماری و یا تشخیص قبل از تولد در فرزندان بعدی که برایشان احتمال بروز وجود دارد و بطورکلی با انجام آزمایش ژنتیک است که می شود تکلیف یک بیماری ارثی را مشخص نمود و از به دنیا آمدن تعداد بیشتری از این بیماران در آن خانواده خاص یا در اجتماع جلوگیری کرد. وجود این آزمایشگاه در ارتقا سطح علمی شهرستان میبد تا چه اندازه تاثیرگذار خواهد بود؟ اعتقاد همکاران من و تعدادی از مسئولین شهرستان میبد و حتی استان این است که این مرکز پتانسیل آن را دارد که بعنوان یک قطب آزمایشگاهی ژنتیک در سطح استان و حتی جنوب شرق کشور مطرح شود و ما در این راستا تلاش می نمائیم البته راه سخت و طولانی در پیش داریم و بدیهی است از نظر جایگاه علمی و اقتصادی برای این شهرستان و حتی استان این مرکز می تواند نقش بسزائی ایفاء نماید. بعنوان نمونه در مهرماه 92 با راه اندازی یک مرکز علمی کاربردی توانستیم تربیت دانشجو در زمینه کارشناسی مشاوره ژنتیک را آغاز نمائیم که این اقدام خود سرفصلی است برای راه اندازی دیگر فنون مرتبط با ژنتیک که در آینده نزدیک شاهد آن خواهید بود. آیا متخصصین کافی در جهت فعالیت در این آزمایشگاه وجود دارد؟ خوشبختانه هم اکنون در استان یزد نیروی متخصص کافی در زمینه علوم ژنتیک وجود دارد و استقبال بسیار خوبی برای همکاری آنها در پیشبرد اهداف این مرکز بعمل آمده است و قدم بعدی فراهم نمودن امکانات و تجهیزات است که در این زمینه نیز گام های بلندی برداشته شده و مشکل اصلی ما فعلا مشکل جذب نیروهای تخصصی و اعتبار مالی مرکز است که با تلاش و همکاری مسئولین ذیربط در حال پیگیری جهت رفع موانع آن می باشیم. این مرکز ژنتیک در دراز مدت چه نقشی را در افزایش سطح سلامت و کاهش بیماری ها در میبد خواهد داشت؟ یکی از اهداف زیربنائی تاسیس این مرکز داشتن جامعه ای سالم و بدور از بیماری های ارثی می باشد که با یاری خداوند و در برنامه درازمدت به آن دست خواهیم یافت. در شکل گیری این مرکز از ابتدا توجه اساسی به تدوین سند توسعه استراتژیک این مرکز شده که با تلاش همکارانم و الطاف خداوندی اکنون در مرحله نهائی تدوین است و بعنوان نقشه راه از آن بهره خواهیم برد . آنچه مسلم است بیشترین منفعت از راه اندازی این مرکز نصیب مردم شهید پرور شهرستان میبد خواهد شد که انصافاً خیرین آنها نیز بیشترین کمک را در احداث این مرکز نموده و همچنان یاور ما هستند . برای نیل به هدفی که اشاره نمودید از مدتی قبل گروههای همیاری از بین داوطلبین برای پیشگیری مردمی از بیماریهای ارثی زیر نظر اداره بهزیستی شهرستان میبد تشکیل شده و پس از گذراندن دوره های آموزشی به ویژه در زمینه رسم شجره نامه پزشکی در آینده به شناسایی و ارجاع بیماری های ژنتیکی کمک شایانی خواهند نمود. سخن آخر؟ این مرکز بسان جوانه ای است که در ابتدای مسیر رشد و شکوفائی است و نیاز به همدلی و همراهی همه مردم دارد. این مرکز آینده درخشانی دارد و خدمات بسیار اساسی در زمینه پیشگیری معلولیت های ارثی را ارائه خواهد نمود اما سرعت پیشرفت آن بستگی زیادی به میزان توجه مردم و مسئولین این شهرستان دارد . از این که در این گفتگو شرکت کردید از شما متشکریم. من هم از شما که در معرفی این مرکز تلاش دارید تشکر و قدردانی می کنم.