قاضی ميرحسين ميبدي كيست
به گزارش میبد خبر، دکتر ابوالقاسم امامی در مقدمه ترجمه دیوان امام علی(ع) آورده است؛ بی‌شک امیرالمؤمنین(ع) گاه شعری سروده یا به شعری تمثل جسته است چرا که «إنّ من الشّعر لحکمة»، اما در صحت و سقم انتساب همه آن چه تحت عنوان دیوان آن حضرت جمع آمده، حکم قطعی نمی‌توان داد به نحوي كه برخي تنها رجزها را سروده امام(ع) می‌دانند .
برخی گفته‌اند که بسیاری از این اشعار سروده دیگران و انشاد امام(ع) و نه انشاء ایشان است .
به هرحال در کتب پیشینیان ابیاتی از قول امیرالمؤمنین(ع) آورده شده و برخی به جمع‌آوری آنها اهتمام كرده‌اند.
ابواحمد عبدالعزیز بن یحیی بن احمد بن عیسی جلودی ازدی بصری(متولد ۳۳۲ ه .ق)، نخستین کسی است که به گردآوری اشعار امیرالمؤمنین علی(ع) اقدام کرده است و بعد از او نيز ديگراني به اين موضوع اهتمام ورزيده‌اند ولیکن هیچ یک از این مجموعه‌ها باقی نمانده و آن چه در دست است، گردآورده «ابوالحسن قطب‌الدین محمد بن حسین بن حسن بیهقی نیشابوری کیدری»(متولد ۵۷۶ ه .ق) است که پس از فراغت از شرح نهج‌البلاغه، به جمع‌آوری اشعار امام علی(ع) پرداخته و نام «أنوارالعقول من أشعار وصی‌الرّسول» بر آن نهاده است.
از میان ۳۳ تن که به گردآوری یا شرح اشعار امام، به صورت کامل یا ناقص، اقدام کرده‌اند؛ جامع‌ترین آن همان انوارالعقول است و بهترین شرح به فارسی، شرح «قاضی میرحسین میبدی» (متولد ۹۰۹ ه. ق) است.
شرح دیوان منسوب به امیرالمؤمنین علی‌بن ابی‌طالب(ع) که به تاریخ ۸۹۰ تألیف شده، مشهورترین اثر میبدی است و همواره مورد توجه و رغبت اهل علم بوده است.
در تذکره نصرآبادی آمده است: «یکی از فضلا که تألیفات متعدد دارد، می‌گفت که کاش تمام تألیفات من از قاضی میرحسین بود و شرح دیوان او از من بود.»
اما قاضی ميرحسين ميبدي كيست؟ قاضى ميرحسين بن معين‌الدّين على ميبدى يزدى، ملقّب به كمال الدّين و متخلّص به منطقى، در ميبد زاده شد. پدرش، معين الدّين جمال بن جلال الدّين محمّد مشهور به معلّم يزدى (م ٧٨٩ ق) است .
ميبدى در آغاز جوانى براى تحصيل به شيراز كه از مراكز علمى آن دوران بود، عزيمت كرد و نزد استادان آن ديار از جمله جلال الدّين دوانى در علوم و فنون مختلف معقول و منقول مانند فقه، منطق، هيئت، فلسفه و كلام، كسب دانش كرد .
ميبدى در سخن منظوم نيز دستى داشته و به «منطقى» تخلّص مى‌كرده است . در باب تاريخ و چگونگى مرگ ميبدى در ميان تواريخ و تراجم اختلاف است؛ بعضى از جمله صاحب ريحانة الأدب، وفات او را در حدود سال ٩٠ ۴ يا ٩١١ دانسته‌اند .
از قاضي ميرحسين ميبدي آثار زيادي بر جاي مانده كه از جمله مي‌توان به شرح الهداية فى الحكمة، جام گيتى‌نما، منشآت، شرح گلشن راز و شرح ديوان منسوب به امام علي (ع) اشاره كرد .
ميبدى در شرح ديوان منسوب به امام علي (ع) پيش از شروع به شرح اشعار منسوب به حضرت امير(ع)، مقدّمه‌اى مفصّل مشتمل بر هفت فاتحه(فواتح سبعه) تألیف کرده است. بعد از اين مقدمه مفصل اشعار کتاب بر اساس حروف الفبا چیده شده؛ ابتدا شعر، سپس معانى لغات و نكات صرفى و نحوى بيان شده و آنگاه ترجمۀ فارسى ابيات آمده و در پايان يك رباعى در مضمون بيت يا ابيات به فارسی سروده است . البته اگر اشعار اشاره به حادثه‌اى تاريخى دارد، حكايت آن را شرح کرده است .
شرح دیوان، دارای نكات و فوائد خواندنى بسیاری است که از جمله آنها می توان به ماجرای هجرت رسول خدا(ص) به مدینه، اطلاع رسول خدا از ماجرای بعد از رحلت، صلح امام حسن(ع)، یاغی‌گری معاویه و روایات بسیار در فضایل امام علی(ع) اشاره کرد .
شرح ديوان ميبدي تاكنون بارها چاپ شده است از جمله چاپ سنگي اين كتاب در سال 1285 ق در تهران و در لکهنو به سال 1293 ق انجام شده است اما در حال حاضر بهترین چاپ شرح دیوان، چاپ میراث مکتوب است كه این چاپ بر اساس شش نسخۀ خطی و یک چاپ سنگی به انجام رسیده است.
ایسنا
