گفتگو با کارباف میبدی/ احیای هنر دستی کاربافی در میبد
کاربافی یکی از صنایع نساجی سنتی است که در شهر تاریخی میبد بافته می شود. این هنر دستی که به «کارتوفی»، «کارششوک» و « کارکرباس» معروف است و هنرمندان میبد از روزگار دور تا به حال در خانه می بافتند.
قدمت کاربافی به دوران تیموری باز می گردد و این دستباف سنتی به عنوان پارچه ی پوشاکی برای انواع چادر زنانه، چادر شب، روانداز، روتختی، پارچه های لباسی، بقچه، سفره، دستمال، حوله، پلاس، کیسه حناو ... کاربرد دارد.
بافنده این هنر دستی، برای بافت، پشت چاله می نشینند و با ابزار داخل آن کار می کند ، به همین دلیل به آن «کارچاله» نیز می گویند.
هر کدام از این دستباف ها بر حسب کاربردشان ، نام و طرح مخصوصی که دارند در بین مردم میبد کاملا شناخته شده هستند . « خانم شکن» یکی از طرح های خاص کاربافی است که زمینه آن به رنگ مشکی و با نقش خانه های ریز قرمز رنگ می باشد.
چرخ های پنبه ریسی ، ماسوره پر کنی و دونه بری برای خارج کردن دانه گل پنبه از جمله دستگاههای جانبی است که هر کارباف باید در کنار دار کاربافی خود داشته باشد.
گفتنی است: رونق کار بافی در گذشته به حدی زیاد بود که در هر خانه ای حداقل یک یا دو چاله کاربافی وجود داشت و محصولات این هنر دستی به سایر شهرهای کشور صادر می شد اما متاسفانه در طول دهه های اخیر به دلیل ورود ماشین های بافت پارچه به منطقه و جایگزین شدن تولیدات آن ، کاربافی رونق بازار خود را از دست داده است.(irandeserts.com)
امروز گفتگویی با حاجیه خانم عصمت شعبانی داشتیم که به گفته خودش پس از 50 سال دوباره به کار کاربافی روی آورده و با راه اندازی کارگاهی، زمینه اشتغال 8 نفر را به طور مستقیم فراهم آورده است.
طبقه پایین مسجدی در روستای حسن آباد میبد، محلی بود که به همت دهیار پرکار این روستا برای شروع فعالیت کاربافی در نظر گرفته شده بود.
حاجیه عصمت از رونق کار بافی در قدیم گفت، از روزگاری که به قول خودش از چادر سر زنان تا شلوار پای مردان از طریق کاربافی تولید میشد. از چادر «خانم شکن»، «ارمنی پسند»، «عدسیگ یا همان پیراهن مردانه» و انواع و اقسام محصولات کاربافی در قدیم...
مربی این کارگاه از خودش گفت که: از 7 سالگی تا 15 سالگی «توفی» می بافتم، ولی کم کم بازار این کار خراب شد و از رونق افتاد و به قالی بافی روی آوردم، و الآن حدودا سه ماه است که این کارگاه را راه اندازی کرده و در این مدت حدود 8 نفر از زنان محله را آموزش داده و در این کارگاه مشغول کرده ایم.
وی ادامه داد امروزه با کاربافی میتوانیم حوله استخر، سفره، روانداز، شال و انواع محصولات پارچه ای را ببافیم.
حاجیه عصمت با حوصله تمام، اسم تک تک قطعات دستگاه کاربافی را برایمان گفت که با تصویر برایتان توضیح میدهیم:
جیکو؛
پاوشال؛
سردفتین؛
برگیره؛
ماکو؛
شونه و شیم جیره؛
برگیره؛
خوشبختانه در سال های اخیر به واسطه تلاش های پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی و هنرهای دستی میبد، کارگاه های کاربافی در برخی نقاط شهر میبد راه اندازی شده و به امید خدا با توجهات بیشتر این هنر دستی به طور کامل احیا خواهد شد.