محمد حسین بهارستانی

اتفاق افتاده است که به میهمانی و یا دورهم نشینی دعوت شده باشید که، میزبان در پذیرایی از شما افراط کرده باشد. به این نوع میزبانی پر طمطراق که میزبان بیش از اندازه خود را به زحمت می اندازد، اصطلاحاً "تکلف" می گویند. البته شامل همین مبحث نیز نمی شود و ممکن است در تمام ارکان زندگی، افراد دچارش شوند.

اما نظر اسلام در مورد تکلف چیست؟

آیا تکلف خوب است، یا بد، و تا چه اندازه درست هست؟

در این راستا شهید مطهری تکلف را از نظر اسلام شرح می دهد:

«رسول خدا(ص) ساده لباس می پوشید و در عین حال به اصول نظافت و پاکی مقید بود هر روز صبح قبل از آن که جامه و سر وصورت و موی خود را مرتب کند و در آینه خود را ببیند از خانه بیرون نمی آمد.

او نه به اصول نظافت لاقید بود و نه برای خود تکلفاتی درست کرده بود که مدتی از وقت خود را صرف آن قیود و تکلفات کند، ولی مردمی هستند افراطی و مردمی هستند تفرطی.

یک دسته پشت پا به قیود و حدود زدند تنبلی و بی کاری را شعار خود قرار داده اند ، دسته دیگر چنان خود را در میان آداب و رسوم محبوس ساخته اند هزاران قید برای غذا خوردن و هزاران قید برای جامه پوشیدن و هزاران قید برای معاشرت ها و مهمانی ها و پذیرایی ها و عروسیها و… ساخته اند که زندگی را برای خود ناگوار کرده اند ساعت ها باید وقت خود را صرف کند تا خود را شکل یک عروسک بسازد تا بتواند از خانه قدم بیرون نهد و بعد هم مثل یک موجود کاغذی با احتیاط راه برود که قیود ساختگی به هم نریزد.

سخن گفتن، تکلف؛ راه رفتن، تکلف؛ جامه پوشیدن، تکلف؛ پذیرایی و مهمانی، تکلف و بالاخره برای یک عده زندگی کلا تکلف شده است.»

مقام معظم رهبری در باره می فرمایند: «از آفات بزرگی که در زندگی ما انسانها فراوان دیده می‌شود، آفت تکلّف است. وقتی کاری را که می‌توان به راحتی و آسانی انجام داد، با مشقّت و کُلفَت همراه می‌کنیم، در حقیقت خود و دیگران را به سختی انداخته‌ایم. تولید شرطهای خیالی و وَهمی و کش دادن عرض و طول کارها، یعنی افتادن به دام خطرناک تکلُّف.»

به طور کلی کار، فعالیت و مثبت بودن با تکلف و به خود بندی و اسیر عادات و رسوم شدن سازگار نیست مردمی که می خواهند در حال تلاش و فعالیت باشند و به مقامات و ترقیات برسند لازم است بار خود را از این تکلفات سبکتر کنند تا بتوانند سربع پیش بروند.